تاریخ‌مندی تعریف فقهی «دامیه» و «متلاحمه» با تکیه بر علم پزشکی

فقیهان امامیه، »دامیه « را جراحتی دانسته‌اند که به مقدار اندک، گوشت را پاره می‌کند؛ درحالی‌که »متلاحمه « را به پارگی عمیق گوشت توصیف کرده‌اند. بر این پایه، علی‌رغم یکسانی بستر تحقق دو جراحت فوق، فزونی عمق متلاحمه نسبت به دامیه، وجه تمایز آن‌ها محسوب می‌شود. این تمایز، در بند »ب « و »پ « ماده‌ی 709 قانون مجازات اسلامی نیز، به رسمیت شناخته شده است. وانگهی، آنچه موجب تصریح فقیهان بر دخالت عنصر »پارگی گوشت « در تعریف دامیه شده، تلقی تاریخ‌مند آنان از آناتومی موضع تحقق آن بوده است؛ زیرا ایشان لازمه‌ی خون‌ریزی را که مفاد اصلی اصطلاح دامیه است، پارگی گوشت می‌دانستند و از این زاویه، به موضوعیت‌داشتن آن در تعریف پیش‌گفته پایبند شده‌اند. این چگونگی درحالی رخ داده که امروزه به‌مدد علم آناتومی ثابت شده برای تحقق خون‌ریزی، ضرورتی به پارگی گوشت یا بافت عضلانی نیست و این امر می‌تواند صرفاً، با شکافته‌شدن لایه‌های درم و هیپودرم پوست نیز تحقق یابد. چنین داده‌ای فرضیه‌ی تاریخ‌مندی تعاریف فقهی این دو جراحت را تقویت می‌کند. در این نوشتار، با توصیف و تحلیل داده‌های حاصل از مطالعه‌ی کتابخانه‌ای، این فرضیه به اثبات می‌رسد و در نهایت، تعاریف ارائه‌شده‌ی فقها از دامیه و متلاحمه، از پیرایه‌های تاریخ‌مند موجود در آن‌ها، پیراسته می‌شود.

The Historicity of the Jurisprudential Definion of Damie and Motalaheme Based on Medical Sciences

Imamate jurisprudents, consider Damie as a little rupture in the flesh while Motalaheme is a deep one. Hence, the place of the two injuries is the same but the depth of the rupture in Motalaheme makes the difference. This difference has been identified in Clause ldquo;b rdquo; and ldquo;p rdquo; of article 709 of the Islamic Punishment law. Furthermore, their historical understanding of the anatomy of this injury led to the concept of rapture in the flesh because they believe in order for the bleeding which is constituent of Damie, rupture in the flesh is necessary. However, contemporary anatomy explains that rupture in the flesh is not necessary for bleeding. Bleeding can occur through derma and hypoderm of the skin. This analysis adds on the hypothesis of the historicity of their definitions of the two injuries. With a descriptiveanalytic approach and library study, we prove this hypothesis and make modification of their definitions on Damie and Motalaheme.