تبیین و تحلیل شاخص‌های بهداشت شخصی در امپراتوری ساسانی و اهداف و دلایل به‌کارگیری آن

تمدن‌های باستانی، هر یک به فراخور وسعت و تاثیرات فرهنگی خویش بر گستره‌ی قلمروی حاکمیتشان، روش‌هایی را در زمینه‌ی بهداشت شخصی و جلوگیری از بروز بیماری‌های عمومی و عفونی به کار می‌گرفتند. بررسی شاخص‌های بهداشت شخصی در سرزمین‌های وسیع ساسانیان، رفتار بهداشتی مردمان این امپراتوری را به فراخور جغرافیای زیست‌بومشان نشان می‌دهد. با توجه به اینکه بهداشت شخصی در عصر ساسانی (224651م.)، بیشتر تحت تاثیر تعالیم دیانت زردشتی و رویکرد مغان زردشتی به این مقوله بوده است، برای پژوهش در این زمینه، بررسی و تحلیل دیدگاه شواهد مکتوب برجای‌مانده از دیانت زردشتی در این موضوع، بیشترین اهمیت را داراست. بدین‌سان، با توجه به شواهد مکتوب متون فقهی‌حقوقی برجای‌مانده از عصر ساسانی و پساساسانی، شاخص‌های بهداشت شخصی در دوران ساسانیان، عبارت‌ بوده‌اند از: شست‌وشو و تطهیر با آب و خاک و گمیز، استفاده از مکان‌هایی به نام آبدان و پادیاو برای شست‌وشو، استفاده از دستمال، استعمال بوی خوش، شانه‌کردن، چیدن ناخن که هر یک به نوبه‌ی خویش در جلوگیری از بیماری نقشی مهم ایفا می‌کردند؛ البته وجهه‌ی دینی سخت‌گیرانه‌ای که برای بسیاری از این امور وجود داشت، تاحدی بود که برخی از بزرگان زردشتی، برای تغییر این روش‌ها تلاش می‌کردند. این پژوهش بر آن است تا به شیوه‌ی توصیفی‌تحلیلی، با تکیه بر شواهد مکتوب برجای‌مانده، شاخص‌های بهداشت شخصی و اهداف و روش‌های به‌کارگیری آن را در طول بیش از چهار سده حضور ساسانیان، بررسی و واکاوی کند.

Study and Review of Indicators of Personal Sanitation in Sasanian Period and Aims and Reasons for Applying the Indicators

Ancient civilizations, proportionately to the extent and impact of their culture, used some methods in the field of personal sanitation to prevent infections and general diseases. Studying the indictors of personal sanitation, methods and the aims, in broad lands of Sasanians, would lead us to sanitary treatments of people in this empire. Considering the issue that personal sanitation in Sasanian period (651224 A.D) was more influenced by the teachings of Zoroastrianism, the study of the Zoroastrian perspective is of the greatest importance in this regard. Personal sanitation in that period included washing with water, soil and gomiz, using special places for washing called Pādyāw, using napkins, using perfume and combing hair. There were also strict, detailed rules that made personal sanitation difficult and intolerable. Thus, some meges made efforts to change these rules. This paper aims to study indicators of personal sanitation and their applications for more than 400 years during Sasanian period with descriptive analytical method, on the base of literary evidence.