بررسی نقش فرانسه در تاریخ پزشکی و خدمات درمانی دوره‌ی قاجار (1217تا1347ق/1795تا1925م)

در دوره‌ی قاجار، کشور‌های اروپایی در جهت اهداف سیاسی و منافع خود، همراه با هیئت‌های نظامی، مذهبی و سیاسی‌شان، پزشکان بسیاری را به ایران روانه کردند. در این میان، حضور فرانسه بیشتر و پررنگ‌تر از بقیه‌ی کشورها بود. این پژوهش بر آن است تا به معرفی پزشکان فرانسوی، بیان عملکرد آن‌ها در ایران عهد قاجار، معرفی فعالیت‌ها و میزان اثرگذاری آن‌ها در طب این دوره‌ و بررسی عناصر پیش‌برنده‌ی حضور این طبیبان در ایران عصر قاجار بپردازد. پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی‌تحلیلی صورت گرفته است. در زمینه‌ی یافته‌های این تحقیق، می‌توان گفت که تاثیر پزشکی فرانسه در تحولات طب نوین ایران بسیار چشمگیر بوده است، تاجایی‌که طب جدید را پزشکان فرانسوی در ایران پایه‌گذاری کردند. ازجمله اقدامات مهم و برجسته‌ی پزشکان فرانسوی در ایران عهد قاجار، می‌توان به تاسیس بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و تشکیل شورای صحی اشاره کرد. علاوه‌براین، طبیبان فرانسوی در زمینه‌ی آموزش‌های پزشکی، نظیرِ چشم‌پزشکی، جراحی، میکروب‌شناسی و...، واکسیناسیون و قرنطینه‌ها برای جلوگیری از بیماری‌های واگیر‌دار، نگارش کتاب‌های طبی و...، اقداماتی مهم انجام دادند. پزشکان فرانسوی برخلاف دیگر کشو‌رهای اروپایی که فقط موجب بهبود وضعیت بهداشتی شدند، در تاریخ پزشکی ایران دوره‌ی قاجار تحول به وجود آوردند. در نهایت، باید گفت جامعه‌ی عهد قاجار، به‌خوبی، پذیرای طب و طبیبان فرانسوی بود؛ زیرا هم دربار قاجار و هم‌ جامعه، به خدمات درمانی نیاز مبرم داشتند و هم دولت فرانسه، برای دستیابی به مقاصد سیاسی و اقتصادی خود، به حضور همه‌جانبه و پزشکی در ایران نیازمند بود.

Study of the Role of France in the History of Medicine and Health Services of the Qajar Era

In the Qajar era, European countries deployed many doctors accompanied by their military, religious, and political groups to Iran consistent with their political goals and interests. Meanwhile, the role of France was more and more significant than the rest of European countries. This essay aims to introduce French physicians, to express the performance of French physicians in Iran during the Qajar period, to introduce the activities and extent of the influence of French physicians on the medicine of the Qajar period, and to examine the elements that advance the presence of French physicians in Iran during the Qajar era. This research was conducted using library resources and descriptiveanalytical method. The findings indicate that the influence of French medicine on the developments of modern medicine in Iran was very significant, to the extent that the modern medicine was based on French physicians in Iran. Overall, the French effects on medicine in Iran can be found in two forms: establishment of the hospital and clinics and the formation of a health council. In addition, French physicians took important steps in the field of medical education such as ophthalmology, surgery, microbiology, vaccination, writing medical books, and quarantine to prevent communicable diseases. Therefore, French physicians, unlike other European countries, which only improved their health status, also evolved in the history of Iranian medicine. Finally it must be said the Qajar community was wellreceived by French medicine and physicians; Because both the Qajar court and the community were in need of medical care and the French government needed a comprehensive medical presence in Iran to achieve its political and economic goals.