نگاهی تحلیلی به تاریخ اخلاق پزشکی اسلامی؛ مطالعه‌ی موردی آثار ابن‌الجزار، اهوازی، ابن‌سینا و جرجانی

بازخوانی تاریخ اخلاق پزشکی، تحلیل و بررسی سیره و آثار پزشکان پرآوازه دوره ی اسلامی و بهره برداری از این میراث گرانبها ضرورتی انکارناپذیر است؛ ازاین رو در پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی، کتاب های طب الفقراء و المساکین اثر ابن الجزار، کامل الصناعه الطبیه اثر اهوازی، القانون فی الطب اثر ابن سینا و ذخیره ی خوارزمشاهی اثر جرجانی بررسی و واکاوی شده است. از تحلیل دستورالعمل ها و توصیه های اخلاقی مندرج در آن ها در تعامل پزشک و بیمار و نیز سیره ی عملی آنان در این زمینه، شش اصل از اصول مهم اخلاق پزشکی اسلامی به دست آمده که عبارت اند از: توکل به خدا، سودرسانی، آسیب نرساندن، امانت داری، شفقت و احسان. از اصول مذکور، دو اصل سودرسانی و آسیب نرساندن، بیش از اصول دیگر در کانون توجه و تاکید بوده است که می تواند حاکی از اهمیت این دو اصل اخلاقی در آموزه های اسلامی باشد. موضوعات اخلاقی در حیطه ی امور پزشکی دوره ی اسلامی، تنوع و گستردگی و ضرورت های کنونی را نداشته است؛ ازاین رو در مباحث مربوط به پیش از ولادت و آغاز حیات انسان، تنها به ممنوعیت سقط جنین اشاره شده و از مراقبت های پایان حیات بیمار بحثی به میان نیامده است.