ویژگی‌های شخصیت و استرس در بیماران مبتلا به زخم معده و افراد سالم: مطالعه‌ای مقایسه‌ای با نگاه به تفاوت‌های جنسیتی

مقدمه و هدف: شخصیت ‌عاملی مهم در ارتباط بین استرس و سلامتی است. بنابراین دور از انتظار نیست که‌ بیماری‌های روان‌-تنی از ویژگی‌های شخصیتی و شیوه‌ برخورد با رخدادهای استرس‌زای زندگی متاثر باشد. هدف پژوهش حاضر مقایسه ویژگی‌های شخصیتی و استرس در بیماران مبتلا به ‌زخم‏معده (pud) و افراد سالم با توجه به‌ تفاوت‌های جنسیتی آنها بود.مواد و روش‌ها: طرح این‌ مطالعه مورد-شاهدی همسان شده‏بود که در آن 60 بیمار مراجعه‌کننده به 8 درمانگاه خصوصی که‌ مبتنی‌بر نظر پزشک ‌معالج تشخیص یا سابقه قبلی از زخم‌معده (پپتیک اولسر) داشتند با 60 فرد سالم به‌عنوان گروه‌ کنترل از نظر ویژگی‌های شخصیتی و میزان استرس تجربه‌شده مقایسه‌شد. تعداد زنان و مردان در دو گروه برابر بود (30 نفر مرد و 30 نفر زن). ابزارهای‌ پژوهش شامل مقیاس درجه‌بندی سازگاری‌ مجدد اجتماعی‌ هلمز-راهه برای سنجش ‌میزان استرس‌های ‌روزمره زندگی و پرسش‏نامه‌ شخصیتی پنج عاملی ‌نیو (neo-ffi) برای ارزیابی 5 ویژگی شخصیتی نوروزگرایی (n)، برون‏گرایی (e)، گشودگی (o)، توافق‌پذیری (a)و وظیفه‌شناسی (c) بود. تمامی داده‌های پژوهش با استفاده از نرم‌افزارspss (ver16.0) و آزمون‌های‌ تحلیل واریانس چندمتغیری (manova) و تحلیل رگرسیون (به‌شیوه هم‏زمان) آنالیز‏شدند.یافته‌ها: میزان استرس تجربه‌شده در بیماران مبتلا به pud بیشتر از گروه کنترل بود. از نظر ویژگی‌های شخصیتی گروه بیماران به‌طور چشمگیری نمرات بالاتری را در ویژگی‌های (n)،(e) و (o) به‌دست‌‏آوردند و در این مورد اثر تعاملی جنسیت با بیماری تنها در مورد ویژگی (o) معنی‌دار بود. اثر عامل جنسیت بر استرس معنی‌دار نبود، اما عامل‌ بیماری و نیز تعامل بیماری و جنسیت بر سطوح استرس نقشی مهم ایفا‏کرد (05/0p < ) نتایج تحلیل رگرسیون نشان‏داد تنها ویژگی شخصیتی نوروزگرایی (n) می‌تواند به‌طور معنی‌داری میزان استرس تجربه‌شده را پیش‌بینی‏کند (01/0p < ؛ 206/ 12f=).نتیجه‌گیری: از یافته‌های این پژوهش برداشت می‌شود که‌ می‌بایست تا حدامکان از منابع استرس در بیماران مبتلا به pud کاسته‌شود و در این میان هدف ‌قراردادن ویژگی نوروزگرایی عاملی کلیدی است. از نظر شخصیتی نیز، در زنان دارای سطوح فزونی‌یافته گشودگی ریسک ابتلا به زخم معده بیشتر است.