وجه اعجاز در استجابت دعا

استجابت دعا یکی از اقسام ذکر شده برای معجزات است که به وسیله آن راستی مدعی نبوت و امامت اثبات می‌شود. موارد استجابت دعا مختلف است؛ زیرا دعا گاهی از راه خارق‌العاده‌ای محقق می‌شود و گاهی از راهی که خارق‌العاده بودن آن ثابت نشده است. حکم به اعجاز، در کلام متکلمان شامل هر دو قسم می‌شود؛ در حالی که معجزه دانستن هر دو قسم با اشکال‌هایی روبه‌رو است. همراه نبودن با ادعا و نداشتن تحدّی، اشکال‌های فراگیری است که برخی را واداشته است تا استجابت دعا را نوعی کرامت بدانند. در جایی که دعا از راه عادی اجابت می‌شود و یا خارق‌العاده بودن آن مشکوک است، اشکال اساسی دیگری نیز آشکار می‌شود؛ زیرا نبودن قید خارق‌العاده در این گونه موارد با معجزه دانستن آن ناسازگار است. مقاله پیش رو در پی پاسخ به اشکالات اعجاز دانستن دعای مستجاب است و بیان می‌کند که قبول اعجاز در قسم دوم متوقف بر ارائه تعریف جدیدی از معجزه است؛ تعریفی که حقیقت معجزه را به وجود سبب قاهر و اراده غالب الهی بداند و امر عادی نیز هنگامی که دارای این حقیقت و شرایط ذکر شده دیگر باشد، حکم به اعجاز آن می‌شود.