تغییرپذیری و تغییرناپذیری خداوند در قرآن و سنت

ثبات، ازلیت، تغییرناپذیری و تاثیرناپذیری خداوند، از آموزه‌های اساسی پذیرفته شده میان فیلسوفان و متکلمان است. در این میان، دیدگاه قرآن و سنت درباره این مسیله را می‌توان در نگاه نخست دیدگاهی دوگانه دانست که از سویی چنان از ارتباط تنگاتنگ خداوند با ممکنات و نزدیکی آن ذات ربوبی با ایشان سخن به میان آورده که موهم تاثیرپذیری خداوند از آنهاست؛ از سوی دیگر، پیشوایان دین به صراحت بر تغییرناپذیری و تاثیرناپذیری او از ممکنات پای می‌فشارند. این نوشتار به دنبال ارایه مستندهای دینی در هر دو قسمت و ارایه راه‌جمعی برای این دو دیدگاه است. بر اساس مهم‌ترین یافته‌های این تحقیق، مواردی که موهم تغییرپذیری خداوند است، همگی مربوط به مقام فعل خداوند بوده که به گفته متکلمان، افعال الهی حادث و نوبه‌نو هستند؛ همچنین خداوند متعال فعلی بسیط داشته که فارغ از زمان بوده و آنگاه که در عرصه هستی می‌آید به باور ما زمان‌مند و مکان‌مند می‌شود.