معرفت لازم و کافی در دین از منظر درون‌دینی

مبحث معرفت لازم و کافی در دین جنبه‌های گوناگونی دارد: 1. کافی نبودن ظن و اعتبار نداشتن آن در حوزه اصول اعتقادی؛ 2. لزوم دست‌یابی به علم در این زمینه؛ 3. اعتبار داشتن یا نداشتن معرفت تقلیدی دراین زمینه؛ 4. معنای علم و معرفت لازم. گرچه اندیشمندان مسلمان، به‌ویژه متکلمان و اصول‌دانان، به سه امراول پرداخته‌اند، از مسیله اخیر غفلت ورزیده یا پاسخ آن را روشن تلقی کرده‌اند. در هر صورت، مسیله اعتبار معرفت ظنی در حوزه‌های مختلف دین، به‌ویژه در بخش عقاید، از گذشته‌ای بسیار دور، حتی در عصر شیخ الطایفه ابوجعفر طوسی (460 ق) نیز بررسی شده است. در میان متاخران، پژوهش‌های محقق قمی (1231 ق) و شیخ انصاری (1281ق). درخور توجه بیش‌تری است. حل این مسیله با نگاهی درون دینی به مبحث معرفت لازم و کافی در دین، که موضوعی معرفت‌شناختی با نگاهی برون دینی است، کمک شایانی خواهد کرد. از این‌رو، نخست نگاهی گذرا به دیدگاه‌های مطرح شده در این مسیله می‌افکنیم، سپس به بررسی و ارزیابی ادله آنها می‌پردازیم.