توزین ایمان و کفر در ترازوی مصلحت

قرآن، پیشوایان دینی و اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان، بارها به استدلالی پرداخته‌اند که با برانگیختن خویِ تجارت‌پیشگی، آدمیان را به سوی ایمان فرامی‌خواند. این پرداخت اقناعی یا جدلی، کفه ایمان را در ترازوی مصلحت‌سنجی آدمیان، سنگین‌تر از کفه کفر نشان می‌دهد؛ زیرا انسان‌ها به هنگام داوری میان گزاره‌ها، به گزینشی روی می‌آورند که دربردارنده بیشترین مصالح و کم‌ترین زیان برای آنان باشد. بر این اساس چون کافران به این سنجش می‌پردازند، ناگزیر از پذیرش گزاره‌های دینی خواهند بود؛ زیرا حتی احتمال صدق آنها نیز می‌تواند بیشترین و پایدارترین مصالح را برای آنان برآورد و دشوارترینِ خطرها را از آنان دور سازد. این استدلال می‌تواند کافران را با تردید روبه‌رو ساخته و زمینه مناسبی برای حاکمیت ایمانِ مبتنی بر برهان فراهم آورد.این شیوه استدلال، شخص جاهل و شکّاک میان ایمان و بی‌ایمانی را در مقام عمل نیز از سرگردانی خارج می‌سازد؛ هم‌چنانکه در هنگامه‌های شک و آشفتگی فکری بر دلگرمی مومنان نیز خواهد افزود.