ساختار کلی علم کلام

آشنایی با ساختار علوم می‌تواند ما را در تعیین دقیق مرزهای هر یک از علوم و نیز شناخت روابط منطقی اجزای یک علم یاری رساند و نقش مهمی در جنبش علمی و نهضت نرم‌افزاری ایفا کند. در این راستا لازم است درک درستی از موضوع، مسایل و مبادی علوم داشته باشیم، تا بتوانیم تعریف جامعی از هر یک از آنها به دست آوریم. علم کلام به عنوان شریف‌ترین علوم، که مقصد آن شناخت خداوند، صفات و افعال او، نبوت، امامت و معاد است، راه درست رسیدن به سعادت ابدی و قرب الهی را به انسان نشان می‌دهد. از این‌رو، آشنایی با ساختار کلی علم کلام و مباحث مطرح شده در آن، می‌تواند ما را در دست‌یابی به این مقصود یاری رساند. افزون بر این که هدف جنبش علمی و پیشرفت فرهنگی جامعه را نیز برآورده می‌کند.شناخت ساختار کلی علم کلام، مبتنی بر شناخت موضوع، مسایل و مبادی آن است. گستره مسایل کلامی، مبتنی بر عام یا خاص بودن موضوع آن است که در این زمینه، دو دیدگاه کلی میان متکلمان وجود دارد.این مقاله، ضمن بررسی پاره‌ای از دیدگاه‌های متکلمان در دوره‌های مختلف تاریخی، به ویژه متکلمان اشاعره و امامیه، درباره‌ موضوع علم کلام و گستره‌ مباحث آن، با تاکید بر خاص بودن موضوع این علم، مسایل آن را محدود به الهیات به معنی اخص و عقاید دینی، یعنی مباحث توحید، عدل و افعال الهی، نبوت، امامت و معاد می‌داند و مباحث منطقی، معرفت‌شناختی، طبیعی و فلسفی را که مقدمه‌ای برای اثبات مسایل کلامی هستند، فقط از مبادی علم کلام می‌داند، نه از مسایل آن.