نظریه مُثُل افلاطونی و لوازم معرفت‌شناسی آن در حکمت اسلامی

نظریه مُثُل یکی از نظریه‌های مهمی است که فلسفه افلاطون و پیروان او بر آن استوار است. افلاطون با ارائه این نظریه درپی توجیه پیدایش عالم محسوس و شناخت آن در عین تغیّر و عدم ثبات بوده و تعقلات و تصورات کلّی انسانی را نیز محصول مشاهده مُثُل می‌داند. پس از افلاطون این نظریه مبنای فکری و فلسفی برخی حکمای مسلمان همچون شیخ اشراق و ملاصدرا قرار گرفته و برخی دیگر نیز مانند ابن‌سینا به مخالفت یا توجیهات مغایر با اصل نظریه پرداخته‌اند. برای اثبات نظریه مُثُل افلاطونی می‌توان به طرق مختلف عقلی، نقلی و شهودی استدلال کرد. اعتقاد به مُثُل، ثمراتی دارد که برخی در حل مسائل علمی از قبیل وجود ذهنی و برخی در تعالی معرفتی و استکمال وجودی حکیم موثر است. در این مقاله، پس از بررسی مهم‌ترین تفاسیر ارائه شده از مُثُل افلاطونی در میان حکمای الهی، ثمرات معرفت‌شناسی این نظریه در حکمت اسلامی ارائه خواهد شد.