قطع و یقین از منظر علم اصول و معرفت‌شناسی (برپایه دیدگاه آخوند خراسانی و علامه طباطبایی)

در علم اصول، باور جازم مکلفان قطع نامیده می‏شود که گستره آن، از علم تا جهل مرکّب را دربر می‏گیرد. در فصل‌بندی و تبیین مطالب علم اصول، به جنبه روان‏شناختی قطع بسیار پرداخته شده، ولی بُعد معرفت‏شناختی آن عمدتاً فراموش شده است. مرحوم علامه طباطبایی ازجمله کسانی است که بر کتاب کفایهْ الاصول حاشیه زده است، ویژگی حاشیه مرحوم علامه این است که بُعد معرفت‏شناختی قطع را پررنگ کرده است. آخوند خراسانی قطع را اعتقاد جازمی می‌داند که از نظر صاحب یقین مطابق با واقع باشد و حجیت آن را ذاتی برشمرده و قائل به کاشفیت برای آن است؛ اما به باور علامه طباطبایی، قطع اساساً کاشفیتی ندارد و حجیت قطع هم ذاتی نیست. ازاین‏رو، نوشتار پیش‌رو بنا دارد به قطع و یقین از منظر علم اصول و معرفت‌شناسی بر مبنای آخوند خراسانی و علامه ‌طباطبایی بپردازد. این پژوهش از سنخ پژوهش‌های نظری و توسعه‌ای است و اطلاعات و مواد اولیه تحلیل به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده و با روش استدلال و نه فنون آماری، مورد تجزیه و تحلیل عقلانی قرار گرفته است.