بررسی جلوه‌های مشارکت سیاسی در حکومت اسلامی

پژوهش پیش‌رو می‌کوشد با روش توصیفی و تحلیلی، جلوه‌های گوناگون مشارکت سیاسی در حکومت اسلامی را نمایان ساخته و تحقق آن در مصادیق این شیوه از حکومت را بررسی کند. براساس یافته‌های این پژوهش، در حکومت اسلامی جلوه‌های گوناگونی از مشارکت سیاسی، شامل زمینه‌سازی برای تشکیل حکومت، حراست از حکومت، دخالت در تصمیم‌گیری‌ها، اطاعت از حاکم، نظارت بر حاکم، ارشاد حاکم و سرانجام، بازخواست حاکم تحقق می‌پذیرد. توجه به جلوه‌های پیش‌گفته که برخاسته از زمینه‌های مشارکت سیاسی در دو حوزۀ باورها و بایدهای دینی است، این ادعا را آسان می‌سازد که برخلاف پندار سکولاریسم، راه مشارکت سیاسی در حکومت اسلامی مسدود نبوده و مرجوح بودن نظرات شهروندان نسبت به فرامین الهی، به‌معنای نادیده گرفتن جایگاه و نقش آنها در اداره جامعه نیست؛ نه‌تنها ابتنای حکومت بر دین واحد و مشخص اسلام، با اساس مشارکت سیاسی ناسازگار نیست، بلکه مشارکت شهروندان در سیاست از ارکان مهم و اساسی حکومت دینی است.