مبانی و ضوابط تاویل عرفانی قرآن کریم از دیدگاه صدرالمتالّهین

تاویل یا تفسیر باطنی قرآن کریم، از جمله کارهای مهمی است که صدرالمتالهین، به پیروی از عارفان مسلمان، به‌صورت گسترده بدان پرداخته است. در این مقاله، به‌بررسی برخی از ابعاد این حرکت علمی و تفسیری ملاصدرا پرداخته‌ایم و نشان خواهیم داد که از دید ملاصدرا، تاویل عرفانی قرآن کریم بر چه مبانی‌ای استوار است و از چه ضوابطی بهره می‌برد؟ با پیگیری آثار ملاصدرا، در می‌یابیم که از نگاه وی، تفسیر باطنی بر مبانی ذیل استوار است: 1. ذومراتب بودن عالم کبیر؛ 2. ذومراتب بودن قرآن کریم از نظر وجودی؛ 3. ذومراتب بودن عالم صغیر (انسان)؛ 4. تطبیق مراتب این سه بر یکدیگر؛ 4. ذومراتب بودن قرآن کریم از نظر معنایی؛ 5. مقصود خداوند بودن همه معانی ظهری و بطنی قرآن کریم؛ 6. منحصر نبودن آگاهی از تاویل قرآن کریم به خداوند و معصومان علیهم السلام؛ 7. وضع الفاظ برای روح معانی.همچنین برخی از مهم‌ترین ضوابط تاویل عرفانی قرآن کریم از دیدگاه ملاصدرا عبارت‌اند از: مخالف نبودن معانی باطنی با ظاهر قرآن کریم، مخالف نبودن معانی باطنی با قواعد دینی و مخالف نبودن معانی باطنی با معارف حقّ یقینی.