بررسی مبانی تاویل با تاکید بر آثار ملاصدرا

تاویل مرتبه ناپیدای تفسیر و مربوط به باطن امور است. اصولاً تلقی از تاویل متن، متاثر از هستی‌شناسی است. توجه به وجود و مراتب آن و نسبت میان انسان، قرآن و هستی در رویکرد به تاویل موثر است. در مقاله پیش‌رو، مبانی هستی‌شناختی و زبان‌شناختی تاویل قرآن واکاوی شده است. از مبانی هستی‌شناختی تاویل طولی، مراتب عالم و نسبت ظاهر و باطن و تناظر انسان، قرآن و هستی و نیز توجه به عالم خیال را که در انسان به خیال متصل و در عالم به خیال منفصل از آن یاد می‌شود، می‌توان نام برد. در مبانی زبان‌شناختی، مولف‌محور بودن (فهم مراد و نیت متکلم)، از راه فهم کلام و امکان گسترش زبان عرفی و روح معنا و نیز لایه‌های طولی حقیقت قرآن قابل طرح است. در پایان، نمونه‌ای از آیات تاویلی ملاصدرا بیان شده و اینکه در چه مجموعه‌ای از عناوین تاویل قرار می‌گیرد، به‌طور گذرا مطرح شده است. این مقاله بر آن است مبانی تاویلات را با تکیه بر آرای ملاصدرا ارائه دهد تا راه برای درک تاویل در مسلک وی هموارتر گردد.