شباهت‌ها و تفاوت‌های سوررئالیسم و عرفان

وجود برخی عوامل مشترک در عرفان و سوررئالیسم، عده‌ای را به برآن داشت تا حکم به مشابهت عرفان و سوررئالیسم کنند. عواملی همچون: شطح‌گویی‌های عارفان و نگارش خودکار سوررئالیست‌ها، ناهوشیاری بر خویشتن در لحظات سکر و فنا، جست‌وجوی راه رستگاری در مراحلی بالاتر از خویشتن معمول و زندگی عادی و در لحظات خلسه و اشراق، گونه‌ای عقل‌ستیزی، تاکید بر خیال، کوشش در شکستن غل و زنجیرهای خویش، تلاش در جهت تغییر دادن درک از دنیا، تاکید بر عشق و جست‌وجوی واقعیت در فراسو و در باطن واقعیت ظاهری از رهگذر خلسه، اشراق و ارج‌نهادن بر جنون، و رسیدن به معنا و حقیقت. اما تفاوت‌های میان این‌دو، تفاوتی عمیق و بنیادی است و اگر شباهتی وجود دارد، بیشتر در حوزة روش‌ها و ادعاها و آثار البته در بستری بسیار متفاوت- است؛ ولی وجود همین شباهت‌ها، پژوهشگران را به مقایسة میان آنها برانگیخته است؛ درحالی‌که این‌دو، هم در مقصد و هم در راه و هم در برداشت خویش از انسان و لایه‌های نهان وجود او، تفاوت‌هایی ژرف با یکدیگر دارند.