اعتبارات شرعی، بستر ظهور توحید

مجموعۀ معارف و تعالیم دینی، به دو قسم معارف نظری و عملی تقسیم می‌شود. تعالیم نظری دین غالباً در صورت گزاره‌های حقیقی، از وجود واقعیاتی خبر می‌دهند و تشکیل‌دهندۀ حوزۀ عقاید و جهان‌بینی دینی هستند. در مقابل، دستورات عملی دین شامل احکام و اخلاقیات که عموماً به‌شکل جملات انشایی و در برخی موارد به‌صورت اخباری ذکر شده‌اند، بیانگر ایدئولوژی و موقف عملی انسان‌ها هستند. آنچه در این مقاله مورد توجه قرار گرفته، تبیین کیفیت ارتباط این دو دسته از حوزه‌های تعالیم دینی با الهام از نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی است.گزاره‌های نظری، گزاره‌های پایه و اساسی دین شمرده می‌شوند و موقف عملی انسان، براساس این مبانی نظری شکل می‌گیرد. هرچند علامه طباطبایی، به رابطۀ تولیدی- منطقی میان گزاره‌های حقیقی و اعتباری قائل نیستند، اما رابطۀ این دو حوزه (اعتباریات و حقایق) را به کلی منقطع و گسسته نمی‌بینند. در مقالۀ پیش رو می‌کوشیم با توجه به آراء علامه طباطبایی و شهید مطهری و تحلیل ایشان درباره حقیقت اعتبارات شرعی، تبیینی قابل قبول، از نحوۀ ابتناء و ارتباط اعتبارات شرعی (فقه و اخلاق) با حقایق توحیدی ارائه دهیم.