نقد و بررسی نظریه وحی تجربی

شناخت حقیقت وحی و چگونگی نزول آن، همواره دغدغه اندیشمندان و صاحب‌نظران بوده است. هرچند پی‌بردن به ماهیت وحی و ارائه تعریف حقیقی از آن، شاید ناشدنی باشد، ولی نظریه‌پردازان کوشیده‌اند تا در توصیف و تشریح آن به‌اندازه تلاش و فهم خود مطالبی بیان کنند. در این زمینه، دیدگاه‌های گوناگونی مطرح شده است که از جمله آنها دیدگاه «تجربه دینی» است. براساس این دیدگاه که در واقع ریشه در مسیحیت دارد و از سوی برخی روشنفکران مسلمان همچون عبدالکریم سروش جانبداری شده است، پیامبر با خدا روبه‌رو می‌‌شود. در این روبه‌رویی، هیچ کلام یا گزاره‌ای القا نمی‌‌شود؛ بلکه «وحی» تفسیر و گزارش پیامبر از تجربه شخصی خویش است. سروش به‌دنبال حل مشکلات وحی است و می‌کوشد تا تبیینی طبیعی از آن ارائه دهد. در این تبیین، پیامبر هم نقش صورت‌دهی به وحی را دارد و هم در درون‌مایه‌های وحی دخالت می‌کند. این نظریه ازآنجاکه به یکسان‌انگاری وحی و تجربه دینی می‌انجامد و وحی را به تجربه دینی فرو می‌کاهد، لوازم دفاع‌ناپذیری را درپی دارد که با نقد بسیاری از سوی متکلمان و دین‌باوران سنتی روبه‌رو شده است.مقاله پیش‌ِرو، با طرح دیدگاه‌های گوناگون درباره وحی، به نقد و بررسی آرای سروش پرداخته و در پایان، دیدگاهی را که همسو با قرآن و سنت و مورد پذیرش حکیمان و فیلسوفان مسلمان است، مطرح می‌کند.