تحلیل فضایی نقش عوامل اقلیمی در تصادفات عابر پیاده با استفاده از مدل gwr در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی

زمینه و هدف: تصادفات ترافیکی از عوامل مهم مرگ‌ومیر و صدمات شدید جانی و مالی بوده و پیامدهای سنگین اجتماعی‌، فرهنگی و اقتصادی آن جوامع بشری را به‌شدت مورد تهدید قرار داده است. در حالی‌که آمارها در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته روند تثبیت شده یا نزولی نرخ مرگ‌ومیر در ترافیک را نشان می‌دهند، تعداد صدمات ترافیکی در دهه‌های اخیر در کشورهای درحال توسعه هم‌چنان رو به افزایش است. اگرچه در سال‌های اخیر برخی از اقدامات ایمنی راه توسط برخی از ادارات و ارگان‌ها انجام شده است‌؛ اما آمارها نشان می‌دهدکه صدمات رانندگی هنوز یک تهدید جدی برای سلامت افراد در ایران است. بنابراین اقدامات جدی‌تر و تلاش‌های مشترک میان سازمان‌ها برای تقویت ایمنی در راه‌ها ضروری است. از این‌رو، درک بهتر روابط بین تصادفات وسایل‌نقلیه با محیط جغرافیایی گام مهمی در پیش‌بینی تصادفات و ارائه راه‌کارهای مفید است که می‌تواند با اتخاذ سیاست‌های پیش‌گیرانه وقوع یا شدت تصادفات را کاهش دهد.روش: این تحقیق از نوع کاربردی و با رویکرد توصیفی و تحلیلی است. هم‌چنین جهت مدل‌سازی روابط فضایی تصادفات عابر پیاده، از تحلیل‌ رگرسیون وزنی جغرافیایی (gwr) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) استفاده شد که یکی از جدیدترین روش‌های مدل‌سازی فرآیندهای ناهمگن فضایی است. در این روش ضمن دخالت متغیرهای مستقل بارش، دما و باد در مدل، به نوعی به واکاوی فضایی تصادفات نیز پرداخته شده است.یافته‌ها: نتایج گویای این واقعیت است که 88 درصد متغیر وابسته (تصادفات عابر پیاده) به‌وسیله پارامتر بارش، 78 درصد به‌وسیله متغیر دما و 84 درصد به‌وسیله متغیر سرعت باد تبیین می‌شود. هم‌چنین در 1183 تصادف ثبت‌شده از سال 1395 تا 1399 از مجموع 2518 مورد، نقش عوامل اقلیمی(باد، بارش، دما) بسیار بارز است که تصادفات مذکور بیشتر در مرکز منطقه 5 شهر تهران متمرکز شده و منطبق است.نتیجه‌گیری: بر این اساس، مناطق میدان دوم شهران، بلوار شاهین شمالی به سمت بزرگراه آبشناسان، محله فردوس (تقاطع خیابان سلیمی جهرمی و بلوار فردوس)، خیابان سازمان برنامه (تقاطع بزرگراه‌های علامه جعفری و باکری)، بلوار جنت‌آباد جنوبی (خیابان 35 متری لاله شرقی و بلوار شاهین جنوبی و حوالی میدان چهار باغ) بیشترین ضریب تعیین و هم‌بستگی تصادفات با مولفۀ اقلیمی را دارند که در این‌خصوص تحلیل‌ها حاکی از این واقعیت است که در بارش‌های بیشتر، دمای بالاتر و سرعت باد بیشتر، تصادفات در این مناطق از شدت بیشتری برخوردار است. این نتایج همگی به جز متغیر دما که پیش‌بینی می‌شد کاهش آن باعث افزایش تعداد تصادفات شود، موید فرضیه آغازین پژوهش هستند.

spatial analysis of the role of climatic factors in pedestrian accidents using the gwr model in the geographic information system environment

background and objective:  traffic accidents are one of the important causes of death and serious injuries to life and money, and their heavy social, cultural and economic consequences have seriously threatened human societies. while the statistics in many developed countries show a stabilized or declining trend in traffic death rates, the number of traffic injuries in recent decades in developing countries is still increasing. although some road safety measures have been taken by some departments and organizations in recent years, statistics show that driving injuries are still a serious threat to people’s health in iran. therefore, more serious measures and joint efforts among organizations are necessary to strengthen road safety. therefore, a better understanding of the relationship between vehicle accidents and the geographical environment is an important step in predicting accidents and providing useful solutions that can reduce the occurrence or severity of accidents by adopting preventive policies.methodology: this study is of an applied research type that was conducted using a descriptive and analytical approach. also, in order to model the spatial relationships of pedestrian accidents, geographic weighted regression (gwr) analysis was used in the geographic information system (gis) environment, which is one of the newest methods of modeling spatially heterogeneous processes. in this method, along with the involvement of independent variables of precipitation, temperature and wind in the model, spatial analysis of accidents has also been done.findings: the results show the fact that 88% of the dependent variable (pedestrian accidents) is explained by the precipitation parameter, 78% by the temperature variable and 84% by the wind speed variable. also, in 1183 accidents registered from 2015 to 2019 out of a total of 2518 cases, the role of climatic factors (wind, rain, temperature) is very clear, and the abovementioned accidents are mostly concentrated in the center of district 5 of tehran.results: based on this, the areas of second shahran square, north shaheen blvd. towards abshanasan highway, ferdous neighborhood (intersection of salimi jahormi st. and ferdous blvd.), program organization st. (intersection of allameh jafari and bakri highways), south janat abad blvd. (35m east laleh st.) and south shahin blvd. and around chahar bagh square) have the highest coefficient of determination and correlation of accidents with the climate component, in this regard, the analysis indicates the fact that with more rainfall, higher temperature and higher wind speed, accidents in these areas are more severe. all these results confirm the initial hypothesis of the research, except for the temperature variable, whose decrease was predicted to increase the number of accidents.