ارزیابی الگوی پراکنش فضایی ایستگاه‌های اتوبوس شهری و سنجش اثرات آن بر مطلوبیت خدمات‌دهی شبکه‌ی حمل‌ونقل عمومی

طی سال ها و دهه های اخیر، رشد روزافزون شهرها و افزایش جمعیت شهری موجب افزایش تقاضا برای حمل‌ونقل عمومی شده است. اگر این افزایش، متناسب با تخصیص خدمات و تسهیلات صورت نگیرد، مشکلات عدیده ای برای شهر و شهروندان ایجاد خواهد شد. در تحقیق حاضر، با استفاده از روش توصیفی و قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی، آماره فضایی، نرم‌افزار geoda، مدل تحلیل سلسه مراتبی داده‌ها و مدل ترکیب خطی وزین به ارزیابی وضعیت سیستم حمل‌ونقل عمومی شهر اردبیل به لحاظ مطلوبیت خدمات دهی (کارآیی) و سنجش ارتباط فضایی تراکم ایستگاه ها و خطوط اتوبوس‌رانی و فاصله از این عناصر با میزان کارآیی حمل‌ونقل عمومی این شهر، پرداخته شده است. برای گردآوری داده‌ها، از روش های میدانی و اسنادی استفاده شده است. نتایج تحقیق حاضر، وجود الگوی خوشه ای در نظام توزیع فضایی ایستگاه های اتوبوس شهر اردبیل را تایید می‌کند. این الگو باعث بروز نابرابری در مطلوبیت خدمات دهی در محلات مختلف شهر اردبیل شده است به‌طوری‌که میزان کارآیی سیستم حمل‌ونقل عمومی شهر اردبیل در هسته ی مرکزی، محلات بخش شمالی، بخش هایی از محلات شرقی و جنوب غربی شهر بیشتر از سایر محلات بوده است. به‌نظر می رسد بخشی از این وضعیت، متاثر از عدم وجود توازن و تعادل در توزیع فضایی تسهیلات حمل‌ونقل عمومی بوده است؛ به‌طوری‌که در مناطق با تراکم بیشتر ایستگاه ها و مرکز ثقل جغرافیایی سیستم اتوبوس‌رانی شهر و هم‌چنین فواصل کمتر از ایستگاه ها و خطوط اتوبوس‌رانی، میزان مطلوبیت خدمات دهی و میزان کارآیی سیستم، بالاتر از سایر نواحی و محلات بوده است.