برنامه‌ریزی راهبردی حمل‌ونقل پایدار در مراکز شهری

یک سیستم حمل‌ونقل پایدار می‌تواند مرکز توسعه جامعه باشد؛ اگر به‌درستی برنامه‌ریزی و طراحی نشده باشد می‌تواند به شبکه سرویس‌دهی منجر شود که نیازهای متغیر و به‌روز را نادیده گرفته، وضعیت فقرا را تشدید کند، به محیط‌زیست آسیب برساند و از توان مالی عمومی فراتر رود. تجارب نشان داده است دست‌یابی به یک سیستم حمل‌ونقل پایدار در گرو به‌کارگیری ترکیبی از سیاست‌ها و راهبردهایی است که استفاده از خودرو را داخل شهر محدود کرده و شیوه‌های پایدار حمل‌ونقل هم‌چون پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و حمل‌ونقل عمومی را در محور توجه قرار دهد. در همین راستا، پژوهش حاضر نیز به‌دنبال ارائه راهبردهایی است که بتوان سیستم حمل‌و‌نقل منطقه 12 کلان‌شهر تهران را به مرزهای توسعه پایدار نزدیک کرد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی- میدانی با استفاده از ابزار پرسش‌نامه، مشاهده و مصاحبه است. جامعه آماری آن، ساکنان منطقه 12 کلان‌شهر تهران که در سرشماری سال 1395 رقمی بالغ بر 240909 نفر بوده است. برای تخمین حجم نمونه، از فرمول شارل کوکران استفاده شده است. برای دست‌یابی به وضعیت موجود شاخص‌های حمل‌ونقل در منطقه 12، از روش پرسش‌نامه عمومی و جمع‌آوری اطلاعات از اسناد به‌خصوص آمار سالانه حمل‌ونقل و ترافیک کلان‌شهر تهران استفاده شد. بعد از شناخت وضع موجود، فرآیند برنامه‌ریزی راهبردی با استفاده از مدل swot انجام شد. در نهایت پس از طی مراحل تجزیه و تحلیل، مشخص شد موقعیت استراتژیک سیستم حمل‌ونقل منطقه 12 موقعیت بازنگری و یا انطباقی است. بنابراین راهبردهای مربوط به این موقعیت در اولویت قرار گرفته و با استفاده از ماتریس برنامه‌ریزی کمی (qspm) رتبه‌بندی شدند. اولین راهبرد کلی برای نیل به پایداری سیستم حمل‌ونقل منطقه 12 عبارت‌است‌از: در نظر گرفتن ترکیبی از مشوق‌ها برای استفاده از شیوه‌های حمل‌ونقل پایدار و ترکیبی از محدودیت‌ها برای استفاده‌کنندگان خودرو برای کاهش استفاده از خودرو.