در جستجوی سلیم بن قیس هلالی

یکی از مسائل رجالی که از دیرباز توجه رجال شناسان را به خود جلب کرده مسئله وجود یا عدم شخصی به نام سلیم بن قیس هلالی است شخصی که یکی از کهن ترین کتاب های روایی شیعه منسوب به اوست و صاحب نظران درباره این مسئله دو دیدگاه مختلف داشته اند : دیدگاهی که سلیم بین قیس هلالی را نه تنها شخصیتی واقعی که شخصیتی بسیار برجسته و قابل توجه دانسته و یا اوصافی مانند جلیل القدر و من اولیا امیر المومنین ( ع ) و از او یاد کرده است و دیدگاه دیگری که سلیم بن قیس هلالی را نامی بی مسما ساختگی و مرهوم شمرده که اساسا هیچ گاه وجود واقعی نداشته و یا نامی مستعار پنداشته است که شیعیان کوفه از رهگذر تقیه به کار برده اند.به نظر نگارنده این مقاله هر کدام از دو دیدگاه فوق قابل نقد است. شاید بتوان دیدگاه سومی را مطرح کرد که به واقعیت نزدیک تر باشد سلیم بن قیس هلالی نه یک شخصیت تاریخی برجسته بوده است و نه یک شخصیت خیالی و ساختگی بلکه یک شخصیت صرفا روایی بوده است که باید در بستر مناسب خود مورد مطالعه قرار گیرد بستر مناسب برای مطالعه شخصیت روایی - بر خلاف آنچه تصور کرده اند منابع تاریخی نیست بلکه منابع رجالی و حدیثی است تحقیق و جست و جو در این منابع نیز به روشنی نشان می دهد که سلیم بن قیس هلالی به عنوان یک راوی مسلم و نویسنده احتمالی کتاب منسوب به او واقعیت داشته است .