درآمدی بر ارتباط فقه و حقوق

فقه و حقوق دو دانش همگن و هر دو از دانش های رفتاری و دستوریند و در بسیاری از نقاط مانند بخش هایی از اهداف، مسایل، متدولوژی، منابع و ... تقارب و تجانس دارند. با این همه، تمایزهای آن دو نیز کم نیست. فقه، ساحتی آسمانی و حقوق، آستانی زمینی دارد. فقه، نیکبختی عاجل و آجل را طلب می کند و حقوق به کامیابی عاجل بسنده می کند. فقه، بر متون و نصوص دینی تکیه می کند و حجیت را در استناد به خداوند ویژه می سازد و حقوق بر قانون و عرف پای می فشرد.در گذشته، این دو یار قدیمی، داد و ستد بسیار داشته اند که در تکامل و بالندگی شان اثر آفرین بوده است. اما امروزه که سایه حقوق و شاخه های انبوه آن در جای جای زندگی ما گسترانیده شده و فقه اسلامی را به چالش جدی کشیده چه باید کرد؟ آیا باید فقه در مواجهه با حقوق به محاق رود؟ یا حقوق وضعی در هماوردی با فقه رنگ بازد؟ یا می توان فقه اسلامی را- لااقل در بخش های مهمی از آن - نظام مند ساخت؟ نوشته حاضر مبادی و پیش انگاره های این مبحث را بررسی می کند تا مجال برای پژوهش های پسین فراهم آید.