سیاست‌پژوهی گسترش سواد رسانه‌ای در آلمان، انگلستان، هند، و اردن

مقاله حاضر روایتی تاریخی از تجربه سیاستگذاری در حوزه سواد رسانه‌ای در چهار کشور ارائه می‌دهد. دو کشور آلمان و انگلستان، به‌عنوان کشورهای پیشرو در حوزه سیاستگذاری‌های ارتقای سواد رسانه‌ای و دو کشور هند و اردن، به‌عنوان کشورهای مشابه با ایران انتخاب شده‌اند. نتایج این مطالعه تاریخی تطبیقی نشان می‌دهد که سیاستگذاری‌های ارتقای سواد رسانه‌ای در کشورهای پیشگام، به مرحله آموزش‌های همگانی سواد رسانه‌ای رسیده است. در ادامه، نگاه به مخاطب در سیاست‌های ارتقای سواد رسانه‌ای کشورهای پیشرو در حوزه سواد رسانه‌ای، از مخاطب منفعل به مخاطب فعال و در نهایت، مخاطب به‌منزله شهروندی کارآمد و مسئول تبدیل شده است. در مقابل، در دو کشور در حال توسعه و مشابه به ایران، سیاستگذاری ارتقای سواد رسانه‌ای هنوز در پارادیم «مهندسی فرهنگی» و الگوهای سیاستی «دستوریِ از بالا به پایین» درجا می‌زند. در بخش نهایی مقاله حاضر، از «دانشی فرهنگی» سخن به میان می‌آید. این دانش فرهنگی از دل ارتقای سواد رسانه‌ای شهروندان ایرانی و از خلال ارتقای مداوم آگاهی‌های سیاسی اجتماعی آنان حاصل می‌شود؛ دانشی که شکل‌گیری و انباشت آن، نیازمند فراوری از پارادایم رسانه‌ای حمایت‌گرایانه‌ای است که بر فضای رسانه‌ای کشور حاکم است.

developing media literacy in germany, england, india and jordan: a historical-comparative analysis

this historical account analyses the experience of media literacy policy-making in four countries. germany and england have been selected as leading countries in the promotion of media literacy policies, while india and jordan have been selected as countries similar to iran. the results of this historical-comparative study show that policies of media literacy promotion in the two pioneering countries have reached the stage of universal media literacy education. also, an audience in the media literacy promotion policies of the leading countries is considered not as passive but as active agents, and thereafter, the audience has seen as an efficient and responsible citizen. on the other hand, in the two abovementioned developing countries similar to iran, policies of media literacy promotion have still remained in the paradigm of «cultural engineering» and «top-down» policy-making models. in the final part of this article, the concept of «cultural knowledge» is mentioned’; a certain form of collective knowledge, possible to obtained through improving media literacy of the iranian citizens and continuous improvement of their socio-political awareness; the knowledge that its formation and accumulation requires moving beyond the protectionist media paradigm that dominates iran’s media landscape for decades.