رسانه‌های اجتماعی و اخبار جعلی در عصر پساحقیقت

هدف از این پژوهش، شناسایی و ارائه مولفه‌های اخبار جعلی رسانه‌های اجتماعی در ایران بوده است. شناسایی اخبار و اطلاعات جعلی در مقایسه با اطلاعات واقعی، پدیده شایان توجه رسانه‌های اجتماعی است که نوعی درهم‌تنیدگی معنایی را موجب می‌شود. در این پژوهش کیفی، داده ها با مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته به‌صورت میدانی جمع‌آوری شده‌اند. جامعه هدف، متشکل از صاحبنظران و نخبگان حوزه ارتباطات اجتماعی، رسانه‌ها و خبر و روش نمونه گیری، هدفمند بوده است که از روش های نمونه گیری غیراحتمالی محسوب می‌شود. 29 مصاحبه‌ تا رسیدن به اشباع نظری، انجام گرفته و داده‌های حاصل از طریق نرم‌افزار maxqda نسخه10 تحلیل شده است. در پژوهش حاضر با روش تحلیل مضمون، 4 مضمون فراگیر و 36 مضمون سازمان‌یافته به همراه مضامین پایه به‌عنوان گزاره های مطرح شده در مصاحبه‌ها، شناسایی شده‌اند. از مهم‌ترین مضامین سازمان‌یافته در تفاوت اخبار جعلی با اطلاعات واقعی (وسعت پوشش، فاقد اثر سازنده، مُغرضانه بودن‌، شبیه‌سازی شده، ایجاد جنگ روانی و اعتبار منبع)؛ در تشابه اخبار جعلی با اطلاعات واقعی (کارایی مشابه، ارزش خبری، سبک خبری و ثُبات زمانی)، در اهداف اشاعه اخبار جعلی (ایجاد جنبش اجتماعی، فریب اذهان عمومی، تنش رسانه‌ای، جهت‌دهی افکار عمومی، فضای هیبریدی و گسترش ابهام) و در پیامدهای مصرف اخبار جعلی (ایجاد حس بدبینی، بی اعتباری نهادهای دولتی، اعتبار یابی سلبریتی ها، حذف نخبگان مدیریتی، تلقین‌پذیری، یاس اجتماعی و تصمیم گیری شتابزده) بوده است.

social media and fake news in the post-truth era

the purpose of the research is to identify the components of fake news on social media in iran. identifying fake news and misinformation on social media which causes a kind of semantic entanglement is important. in this qualitative research, data were collected in the field with semi-structured interviews. the statistic population consisted of experts and experts in the field of social communication, media and news, and the sampling method was purposeful, which is non-probability. to reach theoretical saturation 29 interviews were conducted and the data were analyzed using maxqda 10 software. with the method of theme analysis, 4 main themes and 36 organized themes along with basic themes were identified as propositions raised in the interviews. the most important organized themes were: in the difference between fake news and real information: the extent of news coverage, lack of constructive effect, being biased, simulated, creating psychological warfare and credibility of the source, in the similarity of fake news with real information: similar effectiveness, news value, style news and time stability, in the goals of spreading fake news: creating a social movement, deceiving the public mind, media tension, directing public opinion, hybrid atmosphere and spreading ambiguity, and in the consequences of consuming fake news: creating a sense of pessimism, discrediting government institutions, credibility searching for celebrities, eliminating managerial elites, suggestibility, social desperation and hasty decision-making.