فرایند شکل‌گیری سواد ارتباطی در مدارس جمهوری اسلامی ایران

پژوهش حاضر با هدف بررسی فرایند شکل‌گیری سواد ارتباطی در مدارس جمهوری اسلامی ایران به انجام رسیده است. این مطالعه حاضر با استفاده از روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد به ارائه الگویی برای آموزش سواد تحلیلی در ایران پرداخته، از حیث پارادایم‌های غالب پژوهش، در گروه تفسیری قرار می‌گیرد. برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز، از فن مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده است. مصاحبه‌شوندگان این پژوهش را متخصصان و استادان علوم‌تربیتی و برنامه‌ریزی درسی تشکیل داده‌اند. داده‌های پژوهش به روش کدگذاری باز که مختص رویکرد زمینه‌ای است مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته و مقولات مفهومی، اصلی و کلان استخراج شده‌اند. در نهایت نیز الگوی آموزش سواد ارتباطی، شامل عوامل علی، ساختاری، مداخله‌گر و همچنین راهبردهای لازم جهت آموزش سواد ارتباطی و پیامدهای اجرای نظام صحیح آموزش سواد ارتباطی ارائه شده است. با توجه به نتایج پژوهش، مقوله اصلی شامل آموزش سرفصل‌های کلی، آموزش و مشاهده است که به‌منظور طرح، تدوین و اجرای برنامه آموزش سواد ارتباطی در ایران می‌توان از آن بهره برد. در زمینه عوامل علی (شرایط فرهنگی خانواده، کتابخوانی و قصه‌گویی در خانواده، شعرخوانی در جمع خانواده و همکلاسی‌ها، اجتناب از مواجهه با پیامدهای آموزش تک‌قطبی، سازماندهی اطلاعات، مهارت‌های روانی، معناشناسی، هیجان‌ها، نگرش‌ها، انتظارات نقش، پیام‌های غیرکلامی، پیام‌های کلامی، پیام‌های حضوری، پیام‌های غیرحضوری، پیام‌های گفتاری و نوشتاری) در زمینه عوامل ساختاری (خرده‌فرهنگ کشور استان شهر، نظام آموزشی کشور، فرهنگ خانواده، شبکه ارتباطی) و در زمینه عوامل مداخله‌گر (پیچیدگی مولفه‌های ارتباطی، ویژگی‌های ارثی از قبیل هوش، شرایط فرهنگی خانوار، ویژگی‌های جسمی و مهارت‌های روانی) شناسایی شدند.

The Process of Development of Communication Literacy in Schools of the Islamic Republic of Iran

This study was conducted as an interpretive research paradigm through grounded theory method to provide a model for teaching analytical literacy in Iran. Data was collected by Semistructured interview technique from experts and professors of educational sciences and curriculum planning whom selected by purposeful sampling way. The research data were analyzed by open coding method from which were extracted conceptual, main and macro categories. Finally, the model of communication literacy training was provided; including causal, structural, intervening factors, as well as the necessary strategies for communication literacy training and the consequences of implementing the correct training system. The main category includes teaching general topics, training and observation, which can be used to design, develop and implement a communication literacy training program. After analyzing the findings, these factors were identified: Family cultural conditions, reading and storytelling in the family, reading poetry to family and classmates, avoiding the consequences of unipolar education, organizing information, psychological skills, semantics, emotions, attitudes, role expectations, nonverbal messages, verbal messages, facetoface messages, Inperson messages, voice and text messages for causal factors; subculture of country, province and city, country education system, family culture, communication network for structural factors; complexity of communication components, inherited traits such as intelligence, cultural background, physical characteristics and psychological skills for intervening factors.