مفسران برجسته حوزه علمیه قم در سده اخیر؛ علامه مصباح یزدی و تفسیر موضوعی نظام‌مند قرآن

آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی از عالمان برجسته پرورش‌یافته در دامان حوزه علمیه قم در سده اخیر است که در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی، ازجمله دانش تفسیر قرآن، نظریه‌پرداز و دارای آثار گران‌سنگ علمی است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، شخصیت تفسیری آن عالم فرزانه را مورد بررسی قرار می‌دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که آیت‌الله مصباح مبتکر مدل تفسیر موضوعی نظام‌مند قرآن است. ویژگی این مدل ابتکاری تفسیر موضوعی، کل‌نگری و فراگیری حداکثری نسبت‌به موضوعات مرتبط با قرآن، مطابقت‌داشتن با کل نظامات اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی اسلام، معطوف‌بودن به علوم اسلامی و انسانی و ناظربودن به چالش‌ها و شبهات روز است. نظریه‌پردازی در تفسیر قرآن، نگرش سیستمی به آموزه‌های قرآن و نگاه منظومه‌ای به عرضه موضوعی معارف آن، از دیگر ویژگی‌های شخصیت تفسیری استاد مصباح است. آثار تفسیری ایشان کل منظومه اندیشه اسلامی قرآن‌بنیان را در چهارحوزه مسائل بنیادین الهیاتی، مبادی نظامات اخلاقی و اجتماعی، مسائل نظامات اخلاقی و اجتماعی و احکام عبادی و فردی منعکس می‌کند.

the prominent interpreters of the islamic seminary of qom in the recent century; allameh misbah yazdi and the systematic thematic interpretation of the qur'an

ayatollah mohammad-taqi misbah yazdi is one of the rare eminent scholars grown up in the qom islamic seminary in the last century, who is a theoretician in various fields of islamic sciences, including the interpretation of the holy qur’an, and has written various valuable works. using a descriptive-analytical method, this article studies this his interpretive character in the ups and downs of the islamic seminary of qom in the recent hundred years (1300-1400). according to this research, ayatollah misbah is the originator of the systematic thematic interpretation of the holy qur’an. this innovative model of thematic interpretation of the holy qur’an has the following features: it has a holistic view and a maximal comprehensiveness of the subjects related to the qur’an, it is in accordance with islam’s general system of beliefs, morality and society, it is oriented with islamic sciences and humanities, and it is related to the challenges of the day. some of misbah yazdi’s interpretive characteristics are: being a theoretician in qur’an interpretation, having a systematic approach to qur’an’s teachings, and having a systematic view of the thematic presentation of qur’an’s teachings. his interpretive works extract and reflect the entire system of qur’anic-based islamic thought in the following four areas: fundamental theological issues, principles of moral and social systems, issues of moral and social systems, and devotional and individual commands.