روش‌های تدریس و آموزش تفسیر قرآن در حوزه علمیه قم در سده اخیر

این مقاله به بررسی شیوه‌های تدریس تفسیر قرآن مدرسان حوزه علمیه قم در سده چهاردهم شمسی می‌پردازد و هدفش استفاده از تجارب گذشته برای آموزش بهتر تفسیر قرآن در آینده است. شیوه مطالعه، کتابخانه‌ای و گاهی مشاهدات میدانی، و روش حل مسئله توصیفی تحلیلی بوده است. یافته‌های بررسی نشان می‌دهد که با توجه به اختلاف سطوح تحصیلی و تفاوت سبک ارائه تفسیر، در سده اخیر سه روش تدریس تفسیر در حوزه علمیه قم رایج بوده است: روش غیرفعال، نیمه‌فعال و فعال. روش غالب تدریس تفسیر در حوزه علیمه قم، روش غیرفعال با شیوه توضیح و سخنرانی بوده است. تدریس تفسیر به‌روش نیمه‌فعال که با مشارکت دادن بخشی از فراگیران در فرایند آموزش همراه است، در رتبه بعدی قرار دارد. گونه سوم، یعنی روش فعال در آموزش تفسیر، در طول سده کمتر مورد اهتمام مدرسان حوزه علمیه قم بوده و بیشتر در دو دهه پایانی این سده و در مراکز تخصصی به‌کار گرفته شده است. روش فعال به دو شیوه پرسش و پاسخ و مشارکت دادن فراگیران در بحث و ترغیب به ارائه کنفرانس یا به شیوه حل مسئله توسط فراگیران با راهنمایی استاد اجرا شده است.

the methods of teaching the interpretation of the qur'an in the qom seminary in the last century

this article examines the methods of teaching qur’anic interpretation by the qom seminary teachers in the 14th century sh. it aims to use past experiences for better teaching of qur’anic interpretation in the future. the method used in this descriptive-analytical study is library and sometimes field observations. the research findings show that due to the difference in educational levels and the difference in the style of the presentation of interpretation, three methods of teaching interpretation have been common in the qom seminary in the last century: passive, semi-active and active. the dominant method of teaching interpretation in the qom’s seminary is the passive method which includes explanations and lectures. teaching interpretation in the semi-active method, which includes the participation of some learners in the teaching process, is ranked next. the third type, i.e. the active method, has not been seriously considered by the teachers of the qom seminary during the last century and has been used only in the last two decades in specialized centers. the active method has been implemented through two methods of question and answer and participation of the learners in the discussion and encouraging them to give lectures or solve problems with the guidance of teachers.