دیدگاه روبین و تفسیر «دخان مبین»

دیدگاه روبین به مدلول «دخان مبین» در آیه‌ 10 سوره‌ دخان و نظر وی در مورد برداشت برخی از مفسران از این عبارت، تصریح دارد که مفسران، به‌رغم اخروی بودن مدلول آن، به‌منظور تمجید از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم و با اهداف جدلی و بر اساس ایده‌های خود درباره‌ ایشان، مدلولی دنیوی برای آن بیان کرده‌اند تا برخلاف تصویر قرآنی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم، تصویری پساقرآنی از ایشان ترسیم کنند و آن حضرت را در مکه نیز دارای قدرت‌های خاص برای مقابله با مشرکان نشان دهند. این نوشتار در پی آن است که به روش تحلیلی‌انتقادی تطابق این دیدگاه با قرائن و مستندات تفسیری را بررسی نماید. بررسی مستندات روبین، و سایر مستنداتی که او مطرح نکرده است و نیز توجه به ظرفیت زبان قرآن و چندسطحی بودن مدالیل و امکان تعدد مصادیق عبارات آن، نشان می‌دهد که اولاً زمینه‌ دلالت این عبارت بر مدلول دنیوی نیز وجود دارد و ثانیاً قرائن و شواهدی از سنخ قرائن مورد استناد روبین داریم که بر مدلول دنیوی نیز صحه می‌گذارند. پس نه اتهام روبین به مفسران مسلمان قابل دفاع است و نه مدلول دنیوی پیشنهادی برخی از آنها بی‌پایه است.