نقش گرایش‌های متعالی در رفتارهای اجتماعی انسان از دیدگاه قرآن

این مقاله با روش توصیفی‌ تحلیلی به بررسی نقش اثباتی و سلبی گرایش‌‌های متعالی در رفتارهای اجتماعی انسان از منظر قرآن می‌پردازد. هدف پژوهش نشان ‌دادن تاثیر این گرایش‌ها بر رفتارهای اجتماعی آدمی از حیث ایجاد، تقویت، جهت‌دهی یا ترک و تضعیف آنهاست. یافته‌های پژوهش حاکی است که از نظر قرآن، گرایش به خدا و کسب رضای الهی و محبت به خدا در دو رفتار ایثار و انفاق، اثر اثباتی از نوع صدور، تقویت یا جهت‌دهی دارد. همچنین گرایش به خدا و کسب محبت و رحمت الهی و نیز کمال‌طلبی، در فعل جهاد به‌نحو صدور و تقویت رفتار اثرگذارند. به‌‌علاوه، گرایش به خدا و محبت الهی در تربیت و اصلاح خانواده، نقش اثباتی از نوع جهت‌دهی، و در تعالی جامعه نقش اثباتی از نوع صدوری دارد؛ اما همین گرایش در مهار و مدیریت رفتار جنسی، و نیز عدالت‌طلبی در پرهیز از قضاوت‌های سطحی، تاثیر سلبی از نوع ترک دارد. نقش کمال‌طلبی در منت‌گذاری در انفاق سلبی است. همچنین عزت‌طلبی و گرایش به خدا، در دوستی با دشمنان خدا نقش سلبی از نوع ترک رفتار دارند.