مفهوم‌سازی واژه «لِسان» در قرآن در پرتو نظریه استعاره‌شناختی

یکی از دیدگاه‌های رایج در زبان‌شناسی‌شناختی، نظریه «استعاره مفهومی» است که می‌‌‌توان از این نظریه در مطالعات دینی استفاده کرد. در پژوهش حاضر، ابتدا مقدماتی درباره استعاره و نظریه استعاره مفهومی بیان می‌شود؛ سپس با بررسی مفهوم «لِسان» در قرآن کریم بر اساس نظریه استعاره مفهومی، تاثیر این دیدگاه بر نحوه فهم گزاره‌های دینی بررسی می‌گردد. به همین منظور تمام آیاتی که مشتمل بر واژه «لسان» بودند، استخراج و حوزه‌های مبدا استعاره مفهومی «لسان» واکاوی می‌شوند. واژه «لسان» و جمع آن (اَلْسِنَۀ) 25 بار در کل قرآن به کار رفته‌است که نتیجه بررسی عبارات استعاری «لِسان» نشان می‌دهد که قرآن برای مفهوم‌سازی «لِسان» از دو شیوه استعاره‌ مفهومی و مجاز مفهومی استفاده کرده ‌است. بر اساس یافته‌های پژوهش، شش مورد استعاره مفهومی در آیات مورد نظر یافت شد که در آن آیات، از زبان و اعمال منتسب به آن مانند ضربه زدن، دریافت (تلقی)، بستن و باز کردن، شهادت دادن و پیچاندن برای مفهوم‌سازی مفاهیمی مثل دشمنی کردن، طعنه زدن، تمسخر و شیوایی در سخن و مانند آن (که عمدتاً از درجۀ انتزاع بالایی برخوردارند و از تجارب پایه بشر به‌شمار نمی‌آیند) استفاده شده است.