la réception défaillante de madame bovary en iran. déroute de la paratraduction ?

De tous les romans de flaubert parus en persan, madame bovary est sans doute le plus traduit. nous pouvons en compter plus de 10 versions, dont les publications s’étalent sur une période de près de soixante ans. l’étude de nombreux épitextes de ces traductions, bien qu’historiquement très espacées, révèle une situation commune : aucune vraie compétence extralinguistique ne vient compléter la supposée compétence linguistique requise pour la traduction. cette incompétence agit directement sur les paratraductions et, abstraction faite du titre dont la traduction ne semble pas problématique, la page de couverture et les préfaces de traducteurs en portent la trace. elle donne naissance à des péritextes iconiques inadaptés et fait que les préfaces des traducteurs se doublent d’un discours moralisant, voire idéologique dont l’étude s’avère intéressante sur le plan de l’histoire de la réception de l’œuvre en iran. l’objet de cet article sera donc l’étude des éléments paratextuels de cinq traductions de madame bovary, la préface du traducteur et la page de couverture, afin de montrer comment, au fil des années, l’incompétence extralinguistique et l’immixtion de l’idéologique peuvent être sources d’informations erronées sur l’auteur, son esthétique romanesque et sur le courant littéraire dont il est issu et conduire à créer une image iranisée et idéologisée de flaubert dans le paysage littéraire iranien.

دریافتی ویدا از مادام بُواری در ایرانانحراف در پیراترجمه؟

از میان تمام رمان‌هایی که از فلوبر به فارسی برگردانده شده، مادام بواری بدون‌شک بیش از باقی اقبال داشته. در فاصلۀ زمانی شصت سال، بیش از ده‌دست ترجمه از این رمان روانۀ بازار نشر شده است. بررسیدن گردامتن‌های متعدد این ترجمه‌ها، هرچند به‌حیث تاریخ نشر بسیار بسیط است، به نتیجه‌ای واحد می‌انجامد: قابلیت ورازبانی نتوانسته کمکی باشد بر قابلیت اشراف به زبان مبدا. این عدم اشراف تاثیر مستقیمی بر پیراترجمۀ اثر داشته و، صرف‌نظر از عنوان که به‌ظاهر عاری از مسئله‌آمیزی است، صفحۀ روی جلد، نیز پیش‌گفتارها همگی از آن متاثرند. همین سبب شده تا در برمتن‌ها، نقشک‌هایی نامتناسب منظور شود و مقدمۀ مترجم رنگ‌وبویی اخلاقی، گاه منبعث از جهانبینی او یابد. واکاوی این‌دست دگردیسی‌ها از منظر چگونگی دریافت اثر ادبی در ایران مقوله‌ای جذاب است. موضوع این پژوهش تحلیل برخی از عناصر پیرامتنی همچون مقدمۀ مترجم، همچنین صفحۀ روی جلد در پنج ترجمه از مادام بواری است. این نشان خواهد داد چگونه در گذر ایام، ناکارآمدی‌های ورازبانی، نیز رخنۀ جهانبینی مترجم، سبب‌ساز اشاعۀ اطلاعات ناصحیح در باب نویسندۀ اثر، همچنین دیدگاه زیبایی‌شناختی او، حتی مکتبی باشد که بر اساس آن دست به‌قلم برده و زمینه را فراهم کرده تا تصویری ایرانی‌شده، نیز ممزوج با جهانبینی مترجم بر تن‌سان فلوبر، به‌مثابۀ نویسنده افزوده و در چشم‌انداز ادبی ایران نقر شود