ارزیابی ابعاد انسانی در برنامه درسی کارشناسی پرستاری : مطالعه کیفی

مقدمه: پرستاری یک رویداد انسانی است که بر پایه تعاملات بشری جهت شناسایی و رفع نیازهای جامعه بشری بنا نهاده شده است. در عصر حاضر به دلیل پیشرفت های فزاینده ی تکنولوژیک ، تغییرات جمعیتی ، روند جهانی شدن یا به عبارتی مطرح شدن مفهوم شهروند جهانی ، گسترش برنامه های جدید بهداشتی در سطح جهانی ، با افزایش پیچیدگی سیستم مراقبت های بهداشتی و نقش پرستار ، ایفای نقش های حرفه ای و اجتماعی پرستاران با چالش هایی همراه می باشد و این در حالی است که پرستاران باید قادر به پیش بینی و مدیریت مراقبت از بیماران با شرایط پیچیده ای باشد که به سرعت در حال تغییر است . با این حال بسیاری از برنامه های درسی پرستاری امروزی، شرایط امکان تامین برنامه ریزی درسی جهت پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر شرایط را دارا نیستند. لذا برنامه درسی منطبق بر ویژگی های خاص حرفه باید قادر باشد ، در دانشجوی پرستاری مهارت های بر طرف کردن نیازهای بهداشتی جامعه را ایجاد نماید، نه فقط مجموعه ای از اطلاعات و مفاهیم علمی و مهارت های عملی بوده که فاقد مفهوم اصلی یا عمده مطابق با نیازهای انسانی است. روش: این پژوهش یک مطالعه کیفی با استفاده از روش تحلیل محتوا با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی است ، جهت گرد آوری داده ها ازمصاحبه ی نیمه ساختارمند فردی و مصاحبه گروه متمرکز استفاده گردید. نمونه گیری به شیوه در دسترس انجام شد. در مصاحبه فردی 8 نفر از مدرسین پرستاری و در مصاحبه متمرکز دانشجویان ترم یک الی ترم هشت کارشناسی پرستاری در قالب 6 گروه متمرکز به تعداد 8 الی 12 نفر به تفکیک اشتغال به تحصیل در ترم یک الی هشت و یک گروه 7 نفره از پرستاران فارغ التحصیل ،انتخاب گردیدند. زمان مصاحبه های گروهی بین 80 الی 110 دقیقه و زمان مصاحبه های فردی بین 45 الی 90 دقیقه بود.پس از انجام هر مصاحبه ، اطلاعات ضبط شده، تایپ و به نرم افزار maxqd نسخه 2007 منتقل شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای قراردادی استفاده گردید. یافته: در طی روند تحلیل محتوا نهایتا 87 کد، 13زیر طبقه ، 5 طبقه(لزوم مددجومحوربودن برنامه ی درسی، ضرورت توجه به ابعاد انسانی دانشجو در برنامه درسی، عدم توجه به نقش دانش آموخته در برنامه درسی، عدم توجه به نقش مدرس در برنامه درسی، عدم توجه به انسان و نیازهای انسانی) و یک درون مایه ضعف در توجه به ابعاد انسان در برنامه درسی به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر دلالت بر نقش ابعاد انسان و نیازهای انسانی در چهار محور مددجو، دانشجوی پرستاری، مدرس پرستاری و دانش آموخته (پرستار) در برنامه درسی مقطع کارشناسی پرستاری دارد و این نکته را مطرح می سازد که شاید لازم باشد بر ابعاد انسانی با توجه به ملاحظات فرهنگی و مذهبی جامعه در طراحی ، اجرا و ارزیابی برنامه درسی کارشناسی پرستاری تاکید بیشتری صورت گیرد.

The evaluation of the human dimension in the nursing curriculum: a qualitative study

Introduction: Nursing education is a human affair that is founded on human interaction to identify and meet human needs. At the present time, due to the increasing technological advances, demographic changes, globalization, the spread of new health programs, and the increasing complexity of the health care system and the role of the professional nurse, the professional and social roles of nurses have been challenged. Nurses must be able to anticipate and manage the care of patients under complex and rapidly changing conditions. However, many of the nursing curriculums used at present cannot meet the rapidly changing needs. Therefore, the curriculum must be able to instill in nursing students the skills to meet the health needs of the society. Method: This qualitative study was conducted using content analysis. In order to collect data, individual semistructured interviews and focus group interviews were used. Sampling was performed using convenience sampling method. After each interview, recorded data were typed and transferred to the MAXQD 2007 software. To analyze the data, conventional content analysis method was used. Results: The main theme of lack of attention to human dimensions in the curriculum was achieved through content analysis. Moreover, 87 codes, 13 subcategories, and 5 categories (the necessity of a clientoriented curriculum, the necessity of attention to the human dimensions of students in the curriculum, lack of attention to the role of the nurse in the curriculum, lack of attention to the role of the teacher in the curriculum, and lack of attention to human and human needs) were obtained. Conclusion: The results of this study indicate the human dimension and the role of human subjects in four axes (client, nursing student, nursing instructor, and nurse) in the undergraduate nursing curriculum. Furthermore, it raises the point that it may be necessary to emphasize human dimensions with regard to the cultural and religious considerations of the society, in the designing, implementation, and evaluation of undergraduate nursing curriculum.