تحلیل روان‌شناختی مولفه‌های اعتقادی موثر بر سلامت از منظر قرآن کریم

مقدمه: با وجود همه پیشرفت های نظری، توجه به بعد اعتقادی و معنوی سلامت در اکثر برنامه های ارتقای سلامت انسانی نادیده گرفته شده است. درباره نحوه تاثیر مولفه های اعتقادی بر بهداشت و سلامت افراد سوالات و ابهاماتی وجود دارد که انجام پژوهش های تازه برای پاسخ و رفع آن ابهامات را ضروری می کند. بنابراین هدف این پژوهش تبیین روان شناختی برخی از مولفه های اعتقادی موثر بر سلامت انسان از منظر قرآن کریم می باشد. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی بوده و در بررسی داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. در این پروژه مولفه های معنوی و اعتقادی ایمان، ذکر خدا و صبر که در تامین سلامت فرد موثر می باشد پس از بررسی و استخراج از بین آیات شریفه قرآن، از طریق رویکرد تفسیری و از منظر روان شناختی مورد تحلیل قرار گرفت. در این راستا علاوه بر بهره گیری از قرآن و منابع علمی و مذهبی معتبر، از نظرات تعدادی از اساتید دینیِ دانشگاهی و حوزوی نیز استفاده گردید. ضمناً به صورت جانبی از طریق مصاحبه با 30 نفر از بیماران بستری شده در بیمارستان و 5 نفر از پرستاران، به نقش باورهای اعتقادی در تامین آرامش و سلامت آنان پرداخته شد. یافته ها: نقش آموزه های قرآنی در تامین و ارتقای سلامت انسانی از جامعیت خاصی برخوردار است. قرآن از یک سو با تعیین ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی سلامت، و از سوی دیگر با اتخاذ دو رویکرد روان شناختی »تبشیر و انذار « خواسته است مهم ترین مولفه های اعتقادی و معنوی موثر در سلامت فرد نظیر: ایمان به خدا، ذکر خدا، صبر، توکل، توبه و ... را که دارای تاثیرات درمانی و پیشگیرانه مثبتی می باشند، در قالب یک فرهنگ فراگیر و امیدوار کننده به بشریت ارائه کند. با اینحال پژوهش های زیادی لازم است تا وسعت و جامع نگری قرآن را در تامین سلامت و ارتقای سطح زندگی روشن نماید. نتیجه گیری: با اتکاء به یافته های بدست آمده می توان ادعا کرد که ابعاد سلامت و شیوه های تامین آن در قالب های جسمانی، معنوی، اجتماعی و روان شناختی در قرآن موجود و تبیین شده است. با استناد به این زمینه مدل روان شناختی تامین سلامت از دیدگاه قرآن توسط نگارنده طراحی گردید.

Psychological Analysis of Religious Indexes Effective on Health According to the Holy Quran

Introduction: In spite of many theoretical developments, spiritual and ideological aspects of health have been neglected in most human health promotional programs. Questions and ambiguities regarding the manner of effect of these ideological indexes on individuals rsquo; health and wellbeing necessitate the performance of new researches. Thus, this research was conducted with the aim to explain psychologically the religious indexes which are effective on health according to the Holy Quran. Method: The present research was a qualitative study. Data analysis was performed through content analysis method. In this study, the spiritual and religious indexes of faith, mentioning god, and patience which are effective on individual health were extracted from the Quran, and then, analyzed psychologically through interpretative approach. In addition to using the Quran, and religious and scientific sources, the opinions of some university and religious school professors were also used. Moreover, through interviews with 30 hospitalized patients and 5 nurses, the role of religious beliefs in patients rsquo; relaxation and health were studied. Results: Quran's teachings are comprehensive in achieving and promoting human health. The Quran presents ideological and spiritual indexes such as faith in God, praise of God, patience, trust in God, repentance, and etc., which have positive preventive and remedial effects, in the form of a comprehensive and promising culture. However, many researches are needed to clarify the comprehensive and pervasive view of the Quran in promotion of health and quality of life. Conclusion: Based on the findings, we can claim that health aspects and the way to achieve them in their physical, spiritual, social, and psychological form are clarified in the Quran. Based on these findings, the psychological model of health achievement from the view point of the Quran was designed by the researcher.