تبیین موانع و مشوق‌های خودمراقبتی از دیدگاه بیماران مبتلا به دیابت شهر اردکان و ارایه دهندگان خدمت به آنان با استفاده از مدل بازاریابی اجتماعی

مقدمه: دیابت شایع ترین بیماری مزمن در جهان است و عوارض ناشی از آن باعث تحمیل بار سنگین اقتصادی و کاهش کیفیت زندگی بیمار و خانواده وی می گردد. خودمراقبتی فرایند مهمی در کنترل بیماری دیابت محسوب می شود. از طرف دیگر، این امر هم برای پزشکان و هم برای بیماران بسیار دشوار است که قند خون را در حد مطلوب حفظ کنند و علت این امر به طور عمده وجود موانع سیستمی و فردی مراقبت از دیابت است. هدف این مطالعه، تبیین موانع و مشوق های خودمراقبتی بود. روش : مطالعه حاضر به صورت کیفی انجام شد و در آن از روش بحث گروهی (سه جلسه برای بیماران و ارایه دهندگان خدمت به طور مجزا برای هر کدام) و مصاحبه فردی با 25 نفر از بیماران و 5 نفر از ارایه دهندگان خدمت به افراد مبتلا به دیابت (به غیر از افراد مورد مطالعه در بحث گروهی) تا اشباع اطلاعات استفاده گردید و متن مصاحبه ها و جلسات بحث گروهی پس از پیاده سازی به روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: طی فرایند تجزیه و تحلیل داده ها، دو درون مایه اصلی شامل موانع و مشوق های خودمراقبتی از دیدگاه بیماران مبتلا به دیابت و همچنین ارایه دهندگان خدمت به این افراد به صورت مستقل استخراج گردید که با توجه به آمیزه های الگوی بازاریابی اجتماعی در چهار درون مایه فرعی »محصول، مکان، قیمت و ترویج « خلاصه گردید و جامعه پژوهش علل مختلفی را برای انجام و یا عدم انجام خودمراقبتی در بخش های مختلف (ورزش، تغذیه، انجام به موقع آزمایش و مصرف صحیح داروهای کاهنده قند خون) بیان نمودند. نتیجه گیری: تحلیل بازار در مراقبت از بیماران مبتلا به دیابت نشان داد، وجود برنامه جامع و سیستماتیک مراقبت از بیماران مبتلا به دیابت با تدوین پروتکل های درمانی برای متخصصین و پزشکان معالج بیماران در کنار ورزش و تحرک، توصیه های تغذیه ای و طب سنتی هنگامی اثربخشی بیشتری خواهد داشت که به صورت هماهنگ و متناسب با توان اقتصادی، توجه به عوامل محیطی، باورها و... در فرد مبتلا به دیابت صورت گیرد و همسو با ارتقای سطح سواد جامعه نیز باشد.

Barriers and Incentives of Self-care from the View of Diabetic Patients and their Service Providers Using the Social Marketing Model in Ardakan, Iran

Introduction: Diabetes is the most common disease worldwide. The complications of diabetes cause economic damages and decrease patients' and their families' quality of life. Selfcare is an important process in diabetes control. On the other hand, maintaining the blood glucose level at a favorable level is challenging for both the patients and the physician. This is due to systemic and individual barriers of diabetes selfcare. Thus, the present study aimed to explore the barriers and incentives for selfcare. Method: The present study was conducted as a qualitative study with focus group discussion (FGD) (3 sessions for patients and 3 sessions for health care providers separately). Private interviews were conducted with 25 patients and 5 health care providers until data saturation. The interviews and FGDs were transcribed and analyzed using content analysis method. Results: In analyzing the data, two main themes including barriers and incentives for selfcare from the view of patients and health care providers were extracted. Based on the social marketing model, these themes were divided into four subthemes of product, place, price, and promotion. The study subjects specified the different causes of performing or not performing selfcare in different areas such as exercise, nutrition, regular medical exams, and appropriate medicine use. The cost and availability of some services, physical barriers and their limitations, nonscientific health care delivery, unsuitable health care services for diabetic patients, and lack of health care packages and guidelines were reported as barriers. Moreover, successful experiences of patients and health care providers, and providing selfcare facilities were reported as incentives. Conclusion: Market analysis in diabetes selfcare showed that comprehensive and systematic programs for diabetic patient care, management protocol for physicians and specialists, and nutritional recommendation, traditional medicine, and exercise are more beneficial when coordinated with economic power, environmental factors, and beliefs of diabetic patients and literacy promotion