distribution of zinc and copper chemical forms and their relationship with some physico-chemical properties and clay minerals in some calcareous soils

Determination and recognition of relative distribution of chemical forms of each element and their relationship with physical, chemical and soil clay minerals can help researchers to manage soil fertility better. this research attempted to recognize chemical fractions of zinc (zn) and copper (cu) in some surface and subsurface soil samples of kohgiluyeh and boyer-ahmad province and their relation with physicochemical properties and clay minerals. in order to carry out this research, surface and subsurface soil samples were collected in different physiographic units of the province and chemical fractions of zn and cu were measured by sequential extraction method and ultimately their relationship with different soil characteristics was investigated. results showed that exchangeable and sorbed chemical fractions of cu and zn in all soil samples were lower than the detection limit of atomic absorption spectroscopy. distribution of chemical fractions of both zn and cu followed the order: residual> carbonate> organic fractions. the low and medium mobility factor of zn and cu, respectively, in the studied soils indicated the different behavior of these elements in calcareous soils. among all soil physico-chemical characteristics, organic carbon showed more obvious effects on controlling the chemical fractions of zn. on the other hand, chemical fractions of cu showed significant correlations with clay and silt content, as well as cation exchange capacity. the correlation between the clay minerals content with chemical forms of these elements showed that the amount of different forms of zn and cu is directly related with 2:1 clay minerals (especially vermiculite).

توزیع و ارتباط شکل‌های شیمیایی روی و مس با برخی ویژگی‌های ﻓﯿﺰﯾﮑﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﮐﺎﻧﯽ‌های رﺳﯽ تعدادی از خاک‌های آهکی

تعیین و شناخت توزیع نسبی هر یک از شکل‌های شیمیایی عناصر و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و کانی‌های رسی خاک می‌تواند محققان را جهت دستیابی به مدیریت حاصلخیزی خاک کمک نماید. تحقیق حاضر به منظور بررسی و شناخت شکل‌های شیمیایی دو عنصر روی و مس در تعدادی از خاک‌های سطحی و زیرسطحی استان کهگیلویه و بویراحمد و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و کانی‌های ر‌سی ثانویه انجام شد. بر این اساس، نمونه­برداری از خاک‌های سطحی و زیرسطحی در واحدهای فیزیوگرافی مختلف استان انجام و شکل‌های شیمیایی روی و مس آن‌ها با روش عصاره‌گیری دنباله‌ای تعیین و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های مختلف خاک بررسی شد. نتایج نشان داد، در حالی‌که مقدار شکل‌های شیمیایی تبادلی و جذب سطحی شده عناصر مس و روی بسیار کم و قابل چشم پوشی بود، شکل‌‌های باقی‌مانده، کربناتی و آلی به‌ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر از شکل‌های شیمیایی این عناصر را به خود اختصاص داد. تحرک پایین روی و تحرک متوسط مس در بیشتر خاک‌های مورد مطالعه نشان از رفتار متفاوت این دو عنصر در خاک‌های آهکی منطقه داشت. بررسی همبستگی شکل‌های شیمیایی این عناصر با ویژگی‌های خاک نشان از وجود همبستگی موثر کربن آلی با شکل‌های شیمیایی روی، و همبستگی موثر رس، سیلت، ظرفیت تبادل کاتیونی و کربنات کلسیم با شکل‌های شیمیایی مس داشت. همبستگی  مقادیر کمی کانی‌‌های رسی با شکل‌‌های شیمیایی این عناصر نشان داد مقدار شکل‌های مختلف روی و مس با کانی‌های سیلیکاتی 2:1 (به‌ویژه ورمی‌کولیت) ارتباط مستقیم دارد.