مروری نظامند بر الزامات کلیدی در ارایه خدمات دندانپزشکی و حرف‌‌وابسته، در شرایط همه‌گیری کووید-19

زمینه و هدف: ویروس sars-cov-2 عامل بیماری covid-19 در دسامبر 2019 در شهر ووهان چین ظهور کرد و سپس به‌سرعت به کشورهایی چون کره‌جنوبی، ژاپن، ایران، ایتالیا، اسپانیا، آمریکا و سایر نقاط جهان سرایت کرد و حالت پاندمیک به خود گرفت. دندانپزشکان و حرف‌وابسته (ازجمله پرسنل بهداشتی، درمانی، تریاژ، لابراتوارهای دندانی، مراکز رادیوگرافی و سایر پاراکلینیک‌های مرتبط)، به دلیل تماس زیاد با ترشحات بزاقی، ترشحات تنفسی و آئروسل، ازجمله پرریسک‌ترین مشاغل درگیر هستند. این مطالعه با هدف گردآوری مطالب به‌روز و مبتنی بر شواد علمی جهت قطع زنجیره انتقال در دندانپزشکی و حفاظت از دندانپزشک و حرف‌وابسته گردآوری شده است.روش بررسی: این مطالعه با روش مرور نظامند در بازه زمانی بهمن 1398 تا اردیبهشت 1399 در وزارت بهداشت صورت پذیرفت. به‌منظور یافتن مطالعات و شواهد مرتبط، پایگاه‌های اطلاعاتی pubmed، medline، embase، scopus، google scholar، tripdatabase و سایر پایگاه‌های مرتبط جستجو شدند. همچنین جهت تکمیل نتایج، وب‌سایت‌های ada، who وcdc  جهت بررسی دستورالعمل‌ها و گایدلاین‌های به‌روز و مرتبط، مورد جستجو قرار گرفتند. در نهایت تعداد 110 منبع منتخب، مورد کاوش قرار گرفتند.یافته‌ها: بررسی مطالعات انجام شده بر روی نحوه انتقال و شیوع بیماری کووید-19، نشان می‌دهد این ویروس می‌تواند به دو روش مستقیم (ترشحات بزاقی، ترشحات تنفسی و آئروسل) و غیرمستقیم (تماس با سطوح آلوده محیط و ابزارها) در محیط کاری دندانپزشکی و حرف‌وابسته به راحتی و به‌وفور پراکنده شده و زنجیره انتقال بیماری ادامه یابد.نتیجه‌گیری: از این رو التزام به رعایت یک‌سری از دستورالعمل‌ها و گایدلاین‌ها که گزیده‌ای از آنها در این تحقیق گردآوری شده است، جهت پیشگیری از ادامه زنجیره انتقال، ضروری به‌نظر می‌رسد.

pivotal exigencies of dental services and related professions, in covid-19 pandemic: a systematic literature review

background: the advent of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (so-called sars-cov-2) causing coronavirus disease 2019 (so-called covid-19) occurred in dec. 2019 in wuhan, china. having an inconceivable worldwide contagion, the outbreak was labeled a pandemic by the who. dental services and related professions (including dentists, dental assistants, dental hygienists and the personnel of cleansing, remedial, triage, dental laboratories, radiographic laboratories and other related paraclinicals), facing galore aerosol and droplets, are in the topmost risk groups exposed to the queer virus. this study was fulfilled to round up evidence-based data to break a link at any part of the virus transmission chain in dental services and related professions.methods: relevant online databases, as pubmed, medline, embase, scopus, google scholar and tripdatabase were searched meticulously and evaluated for relevant published original research papers. subsequently, to fulfill the investigation, ada, cdc and who websites were reviewed to gain relevant guidelines and protocols. consequently, 476 resources were included considering the canonical inclusion criteria. for the sake of quality assessment of the resources, an authentic checklist was exploited to score the resources from 1 to 15, wherein the admissible score was 10. after deliberation of resources, 366 of them were excluded and finally, 110 resources were selected and overhauled to attain a comprehensive perception on the subject of the investigation.results: transmission of sars-cov-2 includes direct transmission (via droplet and aerosol inhalation) and indirect transmission (via surface and instrument contamination), which can amply occur in dental services and related professions. therefore, an all-inclusive evidence-based miscellany was rallied on several exigent topics, containing genuine esteem in reputable scientific authorities, to present a consummate report for the dental clinicians and related practitioners, working in the course of the running pandemic.conclusion: contemplating the ongoing crisis, undertaking a set of miscellany elected guidelines and protocols, is indispensable in this vital interval of history to bridle the current pandemic, which has been abridged via this systematic perusal.