مروری بر سندرم‌های ‌ تخریب و تحلیل‌ عصبی همراه با تجمع آهن در مغز و وضعیت آن در ایران: مقاله مروری

سندرم‌های ‌تخریب و تحلیل‌ عصبی همراه با تجمع آهن در مغز یا neurodegeneration with brain iron accumulation (nbia) به گروهی از بیماری‌های نورولوژیک وراثتی گفته می‌شود که با تجمع غیرنرمال آهن در بازال گانگلیا همراه هستند. این بیماری‌ها از نظر بالینی و ژنتیکی هتروژن بوده و با علایمی چون اختلالات حرکتی (از جمله دیستونی، پارکینسونیسم)، دیس‌آرتری، اسپاستیسیتی، ناتوانی ذهنی و مرگ زودرس شناخته می‌شوند. سن بروز بیماری از کودکی تا بزرگسالی و سرعت پیشرفت بیماری متفاوت است. به‌طور معمول روش درمانی برای این دسته از بیماری‌ها وجود ندارد و روش‌های موجود، تنها علایم محور بوده و توانایی جلوگیری از پیشرفت بیماری را ندارند. تاکنون بیش از 10 ژن مختلف مرتبط با این بیماری شناسایی شده است. برخی از این ژن‌ها، پروتیین‌هایی را کد می‌کنند که در مسیرهای متابولیکی مشترکی نقش دارند. برای مثال از میان این ژن‌ها، دو ژن، کدکننده پروتیین‌هایی هستند که مستقیم با متابولیسم آهن مرتبط بوده و سایر ژن‌ها، کدکننده پروتیین‌هایی هستند که در عملکردهای مختلفی از جمله متابولیسم لیپید، فعالیت لیزوزومال و فرآیندهای اتوفاژی نقش داشته و عملکرد برخی نیز همچنان ناشناخته باقی‌مانده است. انواع زیرگروه‌های nbia، براساس ژنی که دچار جهش شده است، طبقه‌بندی می‌شوند. با وجود اینکه در طی 10 سال اخیر پیدایش تکنیک توالی‌یابی کل اگزوم، شناسایی ژن‌های عامل بیماری را تسریع کرده است، اما به‌نظر می‌رسد که هنوز ژن‌های ناشناخته‌ lrm;ی دیگری نیز برای این دسته از بیماری‌ها وجود دارد و دانش ما در مورد مکانیسم پاتوژنز بیماری nbia کامل نمی‌باشد. در حال حاضر بررسی گسترده پیرامون nbia در ایران صورت نگرفته است، با این حال جدیدترین ژن شناخته شده برای این دسته از بیماری‌ها (gtpbp2) در یک خانواده‌ی ایرانی شناسایی شده است.

An overview of Neurodegeneration with brain iron accumulation (NBIA) syndromes and the disease status in Iranian population: review article

Neurodegeneration with brain iron accumulation (NBIA) is a rare set of inherited neurodegenerative disorders with abnormal accumulation of iron in basal ganglia. It is a clinically and genetically heterogeneous disorder that is characterized by movement disorders, dystonia, dysarthria, Parkinsonism, intellectual disability, and spasticity. The age at onset varies from childhood to adulthood and the rate of progression is different among affected individuals. Although there is no information about the exact prevalence of NBIA in the worldwide, it is estimated less than 1/1,000,000 in population. NBIAs are inherited in autosomal recessive, autosomal dominant or Xlinked fashions. Until now more than 10 genes have been identified for this group of disorders. Among these, only two genes encode proteins that directly involved in iron metabolism. Therefore, how iron contributes to the pathogenesis of NBIA remains unknown. The remaining NBIAcausing genes participate in lipid metabolism, lysosomal functions or autophagy process, and the roles of some of them remain unknown. NBIA is categorized based on the genetic cause of the disease. PKAN, PLAN, MPAN, and BPAN are the most common forms of the disease result from mutations in the PANK2, PLA2G6, C19orf12, and WDR45 genes, respectively. The diagnosis of NBIA is usually based on clinical features and a specific pattern of brain MRI which results from the abnormal accumulation of iron. For example, the pattern of ldquo;eye of the tiger rdquo; is observed in the brain MRI of PKAN cases. Since, clinical evaluations and neuroimaging have failed in the diagnosis of the disease in some NBIA cases, genetic testing will be helpful. Development of wholeexome sequencing (WES) has facilitated the identification of diseasecausing genes but it seems some of NBIAgenes have remained unknown, yet. Identification of novel genes and molecular pathways will enable a deeper understanding of the underlying molecular bases and our knowledge about the pathogenesis of the disease. There is currently no comprehensive study about the NBIA in Iran, however, the latest discovered NBIA gene, GTPBP2, has been identified in an Iranian family.