مقایسه اثرات دوزیمتریکی و زیست‌پرتویی روش‌های مختلف پرتودرمانی با شدت تعدیل شده با توجه به حجم مشترک بین بافت هدف با اندام‌های بحرانی رکتوم و مثانه در بیماران دچار سرطان پروستات

زمینه و هدف: یکی از روش های پرکاربرد پرتودرمانی پروستات، پرتودرمانی با شدت تعدیلی (intensitymodulated radiation therapy, imrt) می باشد که با روش های مختلفی انجام می شود. هدف این پژوهش، مقایسه اثرات دوزیمتریکی و زیست پرتویی روش های مختلف imrt پروستات با توجه به درصد حجم مشترک بین بافت هدف و اندام های بحرانی به عنوان متغیر آناتومیکی بیماران بود.روش بررسی: این پژوهش، مطالعه ای مقطعی، تحلیلی و کمی بود که از فروردین 1395 تا خرداد 1397 در مرکز پرتودرمانی بیمارستان شهدای تجریش و گروه فیزیک پزشکی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. چهار روش پرتودرمانی imrt (9، 7 و 5 میدانه و خودکار) بر روی تصاویر سی تی 63 بیمار طراحی شدند. اثرات زیست پرتویی بر اندام های حیاتی (مثانه و رکتوم) و همچنین بافت هدف با روش سریالیتی نسبی محاسبه گردید. نتایج روش های مختلف پرتودرمانی با یکدیگر بر مبنای متغیر آناتومیکی مقایسه شدند.یافته ها: برای بیماران با حجم مشترک بین صفر تا 15%، اختلافی بین متغیرهای زیست پرتویی در روش های مختلف imrt مشاهده نشد. با افزایش درصد حجم مشترک، احتمال های کنترل تومور و کنترل تومور بدون آسیب، کاهش و احتمال آسیب به بافت نرمال، افزایش داشتند. در تمام مقادیر حجم مشترک، روش های 9 و 7 میدانه با یکدیگر تفاوت معناداری نداشتند (0/06=p). در حجم های مشترک بیشتر از 30%، روش های 9 و 7 میدانه مقادیر زیست پرتویی بهتری داشتند (0/009=p).نتیجه گیری: در بیماران با درصد حجم مشترک پایین، می توان از هر کدام از روش های imrt استفاده کرد، اما در حجم های مشترک بالا (>30%) روش های 9 و 7 میدانه نتایج مناسب تری دارند. می توان به جای روش 9 میدانه به ویژه در مواردی با عدم قطعیت زیاد در تنظیم بیمار، از روش 7 میدانه استفاده کرد.

Comparison of dosimetric and radiobiological effects of various IMRT techniques regarding to joint volume between target tissue and organs at risk in prostate cancer patients

Background: Intensitymodulated radiotherapy (IMRT) is one of the most usable methods in prostate radiotherapy that is used with different techniques. The aim of this study was to evaluate and compare the dosimetric and radiobiological effects of prostate IMRT techniques regarding to joint volume between the target tissue and organs at risk as a patients anatomical parameter.Methods: This research was a crosssectional, analytical, and quantitative study that was carried out from April 2016 to June 2018 at the radiotherapy and oncology center of ShohedayeTajrish Hospital and Medical Physics Department of Tarbiat Modarres University Tehran, Iran. Four various prostate IMRT techniques (9, 7 and 5 fields and automatic) were planned on 63 prostate cancer patients CT scans. Radiobiological effects were calculated using Relative Seriality model for the organs at risk (bladder and rectum) and target tissue. Results of mentioned prostate IMRT techniques were compared based on the patient rsquo;s anatomical parameter. Results: For the patients with joint volumes ranged from 0 to 15%, statistical differences were not observed among various IMRT techniques. The tumor control probability and complication free tumor control probability values decreased as a function of joint volume. The normal tissue complication probability value increased as a function of joint volume. The 9 and 7 fields IMRT techniques had not any significant differences (P=0.06) in all of the joint volume ranges. In patients with the joint volumes higher than 30%, the 9 and 7 fields techniques showed significantly better radiobiological values in comparison with 5 fields and automatic techniques (P=0.009).Conclusion: In the patients with lower percentage of joint volume, all the mentioned prostate IMRT techniques showed same radiobiological effects; however, in the patients with higher joint volume percentages (> 30%), the 9 and 7 fields techniques have better results. It is proposed to use the 7 fields technique instead of the 9 fields technique, especially in prostate cancer cases with high uncertainty in patients rsquo; setup.