بررسی روند تغییرات ده‌ساله خطر نسبی سل ریوی اسمیر مثبت در ایران با استفاده از مدل‌سازی فضایی: 1389 - 1398

زمینه و هدف آگاهی از پراکندگی جغرافیایی سل ریوی منجر به درک درستی از وضعیت فعلی بیماری و مدیریت بهتر آن خواهد شد. با توجه به اهمیت پیشگیری از این بیماری، شناسایی مناطق دارای خطر نسبی بالا با استفاده از مدل­‌سازی آماری، ضروری است. روش بررسی پژوهش حاضر یک مطالعه بوم‌شناختی است. به منظور برآورد خطر نسبی بروز سل ریوی اسمیر مثبت در هر استان، تعداد موارد با تشخیص قطعی sptb و جمعیت در معرض خطر برای هر استان از مجموعه داده اداره سل و جذام وزارت بهداشت استخراج شد. برآورد خطر نسبی با استفاده از مدل‌­های lognormal و bym به دست آمد. معیار انحراف اطلاع برای مقایسه کارایی دو مدل استفاده شد. برآورد خطر نسبی در نرم‌افزار winbugs 1/4/3 محاسبه شده و نقشه آن با استفاده از نرم‌­افزار arcgis 10/8 رسم شد. یافته‌ها در سال 1389، بیشترین خطر نسبی مربوط به استان سیستان و بلوچستان (3/734/32:ic%59) 02/4r= و کمترین خطر نسبی مربوط به استان چهارمحال و بختیاری با (0/130/35 :ic%59) 22/0rr= بود. در سال 1398 نیز استان­‌های تهران، خراسان رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، مازندران،گلستان ،گیلان و یزد استان­‌هایی بودند که به طور معنی­‌دار خطر نسبی بیش­تر از یک داشته‌­اند. بیشترین خطر نسبی مربوط به استان سیستان و بلوچستان (3/454/01:ic%59) 77/3 rr= و کمترین خطر نسبی مربوط به استان کهگلیویه و بویراحمد با (0/100/36 :ic%59) 21/0rr= بود.نتیجه‌گیری خطر ابتلا به سل به طور کلی در استان‌های هم‌مرز با کشورهای دارای میزان بروز بالای سل و استان‌­های با شرایط آب‌و‌هوایی مرطوب، بالا بود. حرکت و جابه‌جایی جمعیتی از استان‌­های پرخطر و کشورهای مجاور را می­‌توان به عنوان یکی از چالش‌­های اصلی کنترل بیماری سل در کشور، در نظر گرفت. با وجود این، الگوی کاهش خطر در استان‌­های هم‌­مرز با کشورهای پرخطر، پیشرفت نسبتاً خوبی در برنامه‌­های کنترل سل را نشان داده و لزوم انجام مطالعات دقیق‌تر در خصوص الگوی افزایشی دیگر استان­‌ها را یادآوری می­‌کند

Evaluating 10-year Changes in Relative Risk of Smear Positive Tuberculosis in Iran Using Spatial Modelling: 2010-2019

Background and Objectives According to the importance of preventing tuberculosis, it is necessary to identify areas with a high relative risk.Subjects and Methods This is an ecological study. To estimate the relative risk of SPTB (smearpositive tuberculosis), the number of SPTB cases and atrisk population for each province was extracted from the data set of the Tuberculosis and Leprosy Department of the Ministry of Health. Relative risk (RR) estimation was obtained using LogNormal and BYM models. Deviance information criterion was used to compare the performance of the models. Analyses were done in WinBUGS1.4.3 and ArcGIS10.8 software.Results The highest relative risk was seen in 2010 for Sistan and Baluchestan Province as RR = 4.02 with (95%CI: 3.734.32) and the lowest for Chaharmahal and Bakhtiari Province with RR= 0.22 [95%CI: 0.130.35). The highest relative risk in Sistan and Baluchestan Province in 2020 was RR= 3.77 (95%CI: 3.454.01), and the lowest relative risk was in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad Province with RR= 0.21 (95% CI: 0.100.36).Conclusion The risk of tuberculosis was generally high in provinces bordering countries with high rates of tuberculosis and provinces with humid climates. The movement of populations from highrisk provinces and highburden countries can be one of the main challenges in controlling tuberculosis. However, the pattern of risk reduction in provinces bordering highrisk countries shows relatively good progress in TB control programs and reminds us of the need for detailed studies on the pattern of increase in other provinces