چابک ‌سازی مدیریت فرایندهای سازمانی مبتنی بر تئوری سیستم ‌های انطباقی پیچیده

هدف: امروزه بسیاری از سازمان ‌ها به این نتیجه دست پیدا کرده‌اند که در دنیای واقعی، پیاده‌ سازی سیستم مدیریت فرایندهای سازمانی، بیشتر آن‌ها را به‌سمت ساختارهای رسمی برده است و در واقع، توان واکنش موثر و چابک به تغییرات را به‌ویژه در نظام‌های پیچیده کاهش داده و حتی، اجرای آن را با اختلال مواجه کرده است. در این راستا، هدف اصلی پژوهش پیش رو، ارائه چارچوبی از چابک‌سازی مدیریت فرایندهای سازمانی با بهره‌گیری از مفاهیم نظریه «سیستم‌های پیچیده انطباقی» در سازمان است. روش: برای دستیابی به هدف یاد شده، در گام نخست، از طریق ابزار مصاحبه با 18 نفر از خبرگان، تلاش شد که اجزای موثر در چارچوب مدیریت فرایندهای سازمانی چابک شناسایی شود تا از این طریق بتوان انطباق‌پذیری و چابکی سیستم مدیریت فرایندهای سازمانی را بهبود بخشید. در گام دوم پژوهش، به‌منظور تبیین ارتباطات سیستمی مدیریت فرایندهای سازمانی چابک، از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ism) استفاده شد. یافته‌ها: پس از تحلیل یافته‌ها و استخراج کدهای اولیه از متن مصاحبه‌ها، در گام نخست، داده‌ها در چهار مقوله کلی آمادگی و زیرساخت‌های اولیه، پاسخ‌گویی، یادگیری و رشد شاخص‌های عملکردی با ضریب پایایی به میزان 7/77 دسته‌بندی شدند. در مرحله بعدی، از طریق تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری، سطح‌بندی و ارتباطات درون‌سیستمی تعیین شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، مولفه‌های چارچوب پیشنهادی عبارت‌اند از: 1. آمادگی: شامل فرهنگ متناسب، حاکمیت فرایند، نیروی انسانی شایسته، زیرساخت فناوری و ساختار سازمان؛ 2. پاسخ‌گویی: مشتمل بر مولفه‌های استراتژی‌سازی مبتنی بر بداهه، پایداری خلاق، سازگاری پویا و رهبری فرایندها؛ 3. یادگیری: متشکل از یادگیرندگی سازمانی و درک و شناخت محیطی؛ 4. رشد و بهبود شاخص‌های عملکردی: شامل شاخص‌های کمی و کیفی. همچنین با توجه به چارچوب مفهومی ism این متغیرها در قالب چهار سطح طبقه‌بندی شدند. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج، زیرساخت فناوری اطلاعات، مهم‌ترین مولفه در چابکی مدیریت فرایندهای کسب‌وکار شناخته شد. همچنین بر اساس تحلیل‌های صورت‌گرفته، قدرت نفوذ و وابستگی در طبقه چهار، یعنی مستقل قرار گرفت. در واقع، تقویت زیرساخت فناوری می‌تواند با نفوذ در فرهنگ فرایندمحوری، نیروی انسانی و ساختار متناسب سازمان، باعث شود که روحیه یادگیری و تحول و کار تیمی و مشارکتی در سازمان تقویت شود و بستری برای رشد مستمر کارکنان فراهم آید که در نهایت، پیامدهایی همچون مزیت رقابتی، سودآوری، ایجاد ارزش برای جامعه و... را به‌دنبال دارد. افزون بر این، در میان متغیرهای مربوطه در بالاترین سطح (سطح 4) دو مولفه قابلیت تولید استراتژی مبتنی بر بداهه و همچنین، قابلیت حفظ و نگهداری سازمان در لبه بی‌نظمی (پایداری خلاق) در طبقه متغیرهای وابسته قرار گرفت که اصلاح متغیرهای هدف یا نتیجه در سیستم نام‌گذاری شد. با توجه به نتایج، ادعا می‌شود که در صورت توجه به سایر مولفه‌های سیستم، می‌توان انتظار داشت که سازمان‌ها به این دو قابلیت مهم با ذکر ویژگی‌هایی که از این دو بیان شد، دست پیدا کنند و بتوانند در محیط‌های پیچیده و پویا به نحو مقتضی اثرگذار باشند.

agility in business processes management based on the theory of complex adaptive systems

objectivenowadays, many organizations in the real world have come to the conclusion that the implementation of business process management (bpm) systems has led most of them towards formal structures. in fact, it has reduced their ability to respond effectively and be agile in the face of changes, especially in complex systems, and has even disrupted its implementation. in this regard, the primary aim of this research is to present a framework for agile management of organizational processes by drawing upon concepts from the theory of &complex adaptive systems& within the organization.methodsto achieve the mentioned objective, the research took the following steps: in the first step, 18 experts were interviewed to identify the effective components in the framework of agile organizational process management. this was done to enhance adaptability and agility within the organizational process management system. in the second step, the interpretive structural modeling (ism) approach was used to explain the systemic connections of agile organizational process management.resultsfollowing the analysis of the interview data and the extraction of primary codes in the first step, the data were categorized into four overarching themes: (1) preparation and basic infrastructure, (2) responsiveness, (3) learning and growth of performance indicators. these themes exhibited a reliability coefficient of 77.7. the subsequent stratification of structural equations and intra-system communication revealed the proposed framework’s constituent components. preparation included factors such as fostering an appropriate culture, process governance, competent human resources, technological infrastructure, and organizational structure. accountability-related factors encompassed strategy development based on improvisation, creative sustainability, dynamic adaptation, and process leadership. learning components comprised organizational learning and environmental understanding. finally, growth and improvement of performance indicators encompassed both quantitative and qualitative metrics. according to the ism conceptual framework, these variables were organized into four hierarchical levels.conclusionthe research findings underscore the critical role of information technology infrastructure in enhancing the agility of business process management. this component emerged as the most vital element and was positioned in the fourth level, signifying independence. strengthening technological infrastructure can positively influence process-oriented culture, human resources, and organizational structure, thereby promoting a culture of learning, collaboration, and partnership within the organization. this, in turn, lays the groundwork for continuous employee growth and development, ultimately resulting in competitive advantages, profitability, and the creation of societal value, among other outcomes. within the top-level category (level 4), two components, the ability to devise strategy through improvisation and the capacity to maintain the organization on the edge of chaos (creative sustainability), were identified as dependent variables. these variables are amendable and serve as targets or outcomes within the system. consequently, an emphasis on the broader system’s components may empower organizations to develop these two critical capabilities, enabling them to navigate complex and dynamic environments effectively.