آگاهی جنسیتی پزشکان مستقر در درمانگاه‌های عمومی، تخصصی و فوق تخصصی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و رضایتمندی مراجعین از آن‌ها

مقدمه: تعامل پزشک- بیمار یک ماتریکس فرهنگی- اجتماعی- روانی- اقتصادی است که امروزه با طرح موضوع جنسیت چشم‌انداز جدیدی از این رابطه‌ی تعاملی حرفه‌ای ارائه شده است. در آموزش پزشکی نیز آگاهی جنسیتی با دو مقوله‌ی حساسیت جنسیتی و ایدئولوژی مربوط به نقش جنسیت مطرح می‌باشد. برای تحقق شعار بیمار محوری و ارائه‌ی خدمات بهداشتی- درمانی مبتنی بر نیاز، این مطالعه با هدف شناخت رابطه‌ی آگاهی جنسیتی و رضایتمندی مراجعین از آن‌ها در سال 1391 انجام گرفت. روش‌ها: این مطالعه ی توصیفی- تحلیلی در شش ماه اول سال 1391 در سطح درمانگاه‌های عمومی و تخصصی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. 150 پزشک شرکت‌کننده به صورت تصادفی ساده از بین پزشکان این درمانگاه‌ها انتخاب شدند. آگاهی جنسیتی پزشکان به وسیله‌ی پرسشنامه‌ی آگاهی جنسیتی n-gams (the nijmegen gender awareness in medicine scale) مورد بررسی قرار گرفت. شرکت‌کنندگان در مطالعه به روش آسان و در دسترس از بین مراجعین به پزشکان متخصص و عمومی مستقر در این مراکز انتخاب شدند و با پرسشنامه‌ی مشارکت بیمار pics (perceived involvement in care scale) مورد بررسی قرار گرفتند. رضایتمندی بیماران بر اساس چک لیست مربوطه از بین 423 بیمار مراجعه‌کننده به این درمانگاه‌ها تعیین گردید. اطلاعات خام به وسیله‌ی نرم‌افزار spss نسخه‌ی 21 با اجرای آزمون‌های توصیفی و تحلیلی از جمله anova، student-t و 2χ انجام گرفت. یافته‌ها: در این مطالعه 150 پزشک متخصص و عمومی حضور داشتند که اکثر آن‌ها را متخصصین تشکیل می‌دادند. میانگین امتیازات مربوط به خرده مقیاس حساسیت جنسیتی در مورد پزشکان مرد بیشتر بود، با این حال این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار نبود. همچنین پزشکان مرد امتیاز بالاتری در خرده مقیاس ایدئولوژی نقش جنسیتی کسب نمودند که این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار بود. این یافته‌ها به این معنی است که آگاهی جنسیتی پزشکان مرد نسبت به پزشکان زن کمتر بود و بیشتر از تفکر کلیشه‌ای نسبت به جنس پزشک و بیمار برخوردار بودند. همچنین در این مطالعه آگاهی جنسیتی پزشکان عمومی با توجه به امتیازات کسب‌شده کمتر از متخصصین برآورد شد. با بررسی 423 پرسشنامه‌ی مربوط به بیماران مشخص شد که بیماران زن و مرد از پزشکان مرد بیشتر از پزشکان زن است که البته این تفاوت از لحاظ آماری معنی‌دار نبود. نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان دادند که آگاهی پزشکان زن در مورد مسایل مربوط به جنسیت از پزشکان مرد بیشتر است، با این حال این امر موجب افزایش رضایتمندی مراجعین از آن‌ها نگردید. این مشاهده می‌تواند با مسایلی چون ازدحام مراجعین در درمانگاه‌های مراکز آموزشی، فقدان وقت کافی پزشکان برای پرداختن به مسایل جانبی، تفکر سنتی جامعه‌ی ایران نسبت به جنسیت پزشک و اعتقاد بیشتر به پزشکان مرد قابل توجیه باشد. تحقق شعار بیمار محوری مستلزم ایجاد فرهنگ پذیرش و فرصت عادلانه برای بیمار می‌باشد.