تشخیص اختلال شناختی خفیف با تخمین چگالی ماده‌ی خاکستری با استفاده از مورفومتری مبتنی بر voxel در تصاویر mri مغزی

مقدمه: اختلال شناختی خفیف (mci یا mild cognitive impairment) یک مرحله‌ی گذر بین سالمندی طبیعی و دمانس (demence) در نظر گرفته می‌شود که در صورت پیشرفت، توانایی‌های ذهنی بیمار را به صورت غیر قابل برگشت پذیر مختل می‌نماید. در سال‌های اخیر، این اختلال، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است تا با تشخیص آن در مراحل اولیه، بتوان شروع دمانس را به تاخیر انداخت. راه‌های تشخیص این بیماری، آزمایش‌های بیوشیمی و آزمون‌های روان‌شناختی است. در سال‌های اخیر، تجزیه و تحلیل تصاویر mri (magnetic resonance imaging) به عنوان یک روش کم‌هزینه و غیر تهاجمی، مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. مطالعه‌ی حاضر، با هدف تخمین چگالی ماده‌های مغزی به روش مورفومتری مبتنی بر voxel (vbm یا voxel-based morphometry) از روی این تصاویر انجام شد تا گام موثری در تشخیص mci فراهم گردد. روش‌ها: در این مطالعه، از 40 فرد شامل20 فرد سالم و 20 بیمار مبتلا به اختلال شناختی خفیف به ترتیب با میانگین سنی 4/6 ± 66/4 و 3/9 ± 65/3 سال، تصاویر mri گرفته شد. جهت تحلیل تصاویر و ارزیابی تغییرات چگالی و حجم ماده‌ی خاکستری، سفید و مایع مغزی نخاعی در بیماران و سالمندان شرکت کننده در این طرح، از مورفومتری مبتنی بر voxel استفاده شد. به این منظور، به کمک ابزارهای spm8 در نرم‌افزار matlab2013b پردازش‌های لازم شامل طبیعی‌سازی مکانی، هماهنگ کردن مغزها به یک الگوی واحد و تقطیع مغز به سه ماده‌ی خاکستری، سفید و مایع مغزی نخاعی در نواحی مختلف صورت گرفت. به منظور یافتن نواحی که در ابتدای بیماری دچار آتروفی شده بودند، نتایج تغییرات شاخص‌های پیش‌گفته با استفاده از آزمون‌های آماری مبتنی بر voxel، مورد مقایسه و ارزیابی قرارگرفت. یافته‌ها: به منظور تشخیص اختلال شناختی خفیف، کاهش چگالی ماده‌ی خاکستری در مقایسه با سایر ویژگی‌ها بسیار موثرتر بود (0/050 > p) و در نواحی شکنج فرونتال فوقانی (0/013 = p)، شکنج تحتانی تمپورال (0/013 = p)، شکنج تحتانی فرونتال (0/017 = p)، پاراسنترال (0/022 = p)، شکنج تمپورال فوقانی (0/022 = p)، اینسولا (0/030 = p) و شکنج تمپورال میانی (0/030 = p) مشاهده شد. نتیجه‌گیری: می‌توان از نواحی شناسایی شده در این مطالعه جهت تشخیص اختلال شناختی خفیف در بیماران مسن با استفاده از مورفومتری چگالی ماده‌ی خاکستری استفاده نمود تا در صورت مشاهده‌ی آتروفی در این نواحی، بیمار مورد بررسی‌های تشخیصی بیشتر و درمان قرار گیرد.