بررسی ارتباط چاقی موضعی و تراکم استخوان در زنان یائسه به روش جذب اشعه‌ی ایکس با دو انرژی

مقدمه: استئوپروز از شایع‌ترین بیماری‌های جوامع بشری است و یکی از بحث برانگیزترین عوامل بروز آن چاقی است که در مورد ارتباط آن با استئوپروز، تناقض وجود دارد. از طرف دیگر، مطالعات اخیر نشان داده است که استفاده از شاخص توزیع توده‌ی چربی بدن به جای شاخص توده‌ی بدنی (bmi یا body mass index) می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری از چاقی و ارتباط آن با دیگر مطالعات به دست دهد. از این رو، مطالعه‌ی حاضر با هدف تعیین تراکم استخوانی به روش جذب اشعه‌ی ایکس با دو انرژی (dxa یا dual-energy x-ray absorptiometry) و بررسی رابطه‌ی آن با چاقی در زنان یائسه انجام شد. روش‌ها: طی یک مطالعه‌ی مقطعی، ابتدا وضعیت تراکم استخوان (bmd یا bone mineral density) 76 نفر از زنان یائسه‌ی واجد شرایط ورود به مطالعه به روش dxa اندازه‌گیری شد. همچنین، کلیه‌ی اختصاصات کمی مرتبط با چاقی نظیر توده‌ی کلی چربی، توده‌ی بافت غیر چربی، چربی‌های تنه، اندام، شکم، باسن و ران با روش dxa و از طریق تعیین توزیع ترکیب بدن اندازه‌گیری شد. در نهایت، ارتباط bmd و شاخص توده‌ی چربی تحلیل و گزارش شد. یافته‌ها: میانگین توده‌ی کلی چربی بدن زنان تحت مطالعه، 8858/1 ± 35570/3 گرم و میانگین بافت غیر چربی 6228/3 ± 36945/0 گرم بود. میانگین bmd در ناحیه‌ی کمری 152/2 ± 994/7 گرم بر سانتی‌متر مربع و میانگین tscore 0/915 ± 1/158- بود. همچنین، میانگین شاخص bmd و tscore ناحیه‌ی گردن فمور به ترتیب 0/12 ± 0/77 و 1/00 ± 1/86- بود. بین bmd ستون فقرات و توده‌ی کلی چربی و نیز بین شاخص tscore و توده‌ی کلی چربی، رابطه‌ی معنی‌داری وجود نداشت. از طرف دیگر، بین bmd گردن فمور و توده‌ی کلی چربی و همچنین بین tscore فمور و توده‌ی کلی چربی، رابطه‌ی مستقیم به میزان 0/22 وجود داشت؛ اما از نظر آماری معنی‌دار نبود. نتیجه‌گیری: پس از تفکیک چاقی به توده‌های چربی موضعی و بررسی ارتباط آن با تراکم استخوانی، اثرات محافظتی توده‌های چربی ناحیه‌ای بدن بر بهبود تراکم استخوانی مشاهده نشد. انجام مطالعات دیگر، با تعداد نمونه‌ی بیشتر توصیه می‌شود.