اثر مواد حاجب در طراحی درمان و محاسبه‌ی دز در پرتودرمانی سرطان‌های ناحیه‌ی لگن

مقدمه: برای تشخیص مرزهای اندام‌هایی که اختلاف میزان جذب پرتوی عبوری از آن‌ها به حدی نیست که از محیط پیرامون خود قابل تمیز دادن باشند، از مواد حاجب استفاده می‌شود. این مواد، باعث افزایش میزان جذب پرتو در اندام می‌شوند و کیفیت تشخیص تصویر را بالا می‌برند. در این تحقیق، اثر استفاده از مواد حاجب برای سرطان‌های ناحیه‌ی لگن هنگام طراحی درمان و محاسبه‌ی دز مورد بررسی قرار گرفت.روش‌ها: در این مطالعه، از 6 بیمار با سرطان ناحیه‌ی لگن (2 بیمار مبتلا به سرطان دهانه‌ی رحم پیشرفته در مراحل 2b و 3b، 2 بیمار مبتلا به سرطان رکتوم و 2 بیمار مبتلا به سرطان مثانه) در محدوده‌ی سنی بین 76-32 سال، خواسته شد تا با مشورت پزشک خود، در این طرح شرکت کنند. از بیماران یک بار بدون ماده‌ی حاجب و یک بار با ماده‌ی حاجب تصویربرداری computed tomography scan (ct scan) صورت گرفت و میزان تاثیر این مواد بر روی طراحی درمان آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت. برای بیماران سرطان دهانه‌ی رحم، از ترکیب میدان‌های قدامی و خلفی (ap-pa) برای تابش پرتو به کل لگن، بیماران سرطان رکتوم و مثانه از چهار فیلد خلفی- قدامی (pa)، قدامی- خلفی (ap)، جانبی چپ (ll) و جانبی راست (rl) استفاده شد.یافته‌ها: میزان مانیتور یونیت برای سرطان رکتوم بعد از استفاده از ماده‌ی حاجب، 0/59 درصد برای میدان ap، 0/75 درصد برای میدان pa، 1/47 درصد برای میدان ll کاهش و 2/91 درصد برای میدان rl افزایش نشان شد. دز درمانی برای سرطان مثانه، 0/34 درصد برای میدان ap کاهش و 0/46 درصد برای میدان rl، 0/39 درصد برای میدان ll و 1/57 درصد برای میدان pa افزایش نشان داد. میزان مانیتور یونیت برای سرطان پیشرفته‌ی دهانه‌ی رحم، 1/1 درصد کاهش برای میدان ap و 0/68 درصد برای میدان pa افزایش داشت.نتیجه‌گیری: با توجه به بررسی هیستوگرام‌های حجم- دز (dose-volume histograms یا dvhs)، ایزودزها و محاسبات دز درمانی لازم برای هر جلسه‌ی درمان، می‌‌توان بیان کرد که نقش اثر مواد حاجب بر روی محاسبه‌ی دز، کمتر از 1 درصد بود و برای اطمینان از نتایج و حصول نتایج دقیق‌تر، لازم است از تعداد بیماران بیشتری استفاده گردد.