بررسی اثر مهاری اسانس زیره کوهی (Bunium persicum Boiss) بر اسهال ایجاد شده با روغن کرچک

مقدمه: زیره کوهی، از خانواده apiaceae و میوه آن حاوی مقادیر زیادی روغن فرار می‌باشد که در طب سنتی به‌عنوان یک گیاه دارویی و بومی استفاده می‌شود. روش: اسانس زیره کوهی توسط دستگاه کلونجر با استفاده از روش تقطیر با آب استخراج گردید. میزان دوز کشنده 50 درصد (ld50 یا lethal dose, 50%) بر اساس روش لورک تعیین شد. تاثیر اسانس با دوزهای مختلف (mg.kg 80-20)، بر روی زمان عبور مواد و اسهال القا شده با روغن کرچک بر روی موش‌های صحرایی با دامنه وزنی 220-200 گرم از هر دو جنس ارزیابی گردید. یافته‌ها: مقدار ld50 برابر با mg.kg 375 محاسبه گردید. تغییرات رفتاری مربوط به مسمومیت در این دسته از حیوانات، شامل عدم تعادل، کاهش فعالیت حرکتی یا جابه‌جایی، عدم تحرک، تنفس سطحی و سریع و زمین‌گیری جانبی بود. دوز mg.kg 20 در مقایسه با آتروپین، باعث مهار بیشتر و دوز mg.kg 40 اثراتی مشابه با آتروپین ایجاد کرد. تاثیر دوزهای اشاره شده به لحاظ آماری 05.0 > p معنی‌دار بود. تاثیر اسانس به همراه آتروپین، به مقدار ناچیزی افزایش می‌یابد. اسانس زیره (mg.kg 80 و 20) به شکل وابسته به دوز، معیارهای مربوط به اسهال را تخفیف می‌دهد و به ‌طور واضحی، در برابر اسهال القا شده محافظت می‌نماید. حداکثر اثر اسانس، شبیه لوپرامید بود که به‌ عنوان موثرترین و پر کاربردترین داروی ضد اسهال مصرف می‌گردد. نتیجه‌گیری: یافته‌های اولیه این تحقیق نشان می‌دهد که اسانس این گیاه، دارای مواد بیولوژیکی فعال است که باعث بروز اثرات ضد اسپاسمی و ضد اسهالی می‌شود و موید استفاده از این گیاه در طب سنتی برای رفع مشکلات گوارشی می‌باشد.