بررسی میزان فیبروز کبدی با روش الاستوگرافی گذرا در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید تحت درمان با متوتروکسات

زمینه و هدف: متوتروکسات، به طور عمده در درمان بیماری‌هایی نظیر آرتریت روماتوئید مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما پتانسیل سمیت کبدی آن همواره یک نگرانی مهم در مصرف این دارو بوده است. این مطالعه با هدف تعیین میزان فیبروز کبدی با استفاده از روش الاستوگرافی گذرا و ارتباط آن با دوز تجمیعی و مدت مصرف دارو در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید تحت درمان با متوترکسات انجام شده است.روش بررسی: در این مطالعه که به صورت توصیفی تحلیلی (مقطعی) طراحی شده بود، بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید که بیش از 6 ماه تحت درمان متوتروکسات بودند، وارد مطالعه شدند. فیبروز کبدی با اندازه گیری سفتی کبد توسط روش الاستوگرافی گذرا (دستگاه فیبرواسکن) تعیین شد. بیماران بر اساس اندازه گیری سفتی کبد به دو گروه با و بدون فیبروز کبدی تقسیم و پارامترهای دموگرافیک، بالینی و بیوشیمیایی بین آن‌ها مقایسه گردید. ارتباط دوز تجمیعی و مدت زمان درمان با متوتروکسات با فیبروز کبدی مورد بررسی قرار گرفت.یافته‌ها: بیماران شامل 51 نفر با میانگین سنی 9/95 ± 52/53 سال بودند. 44 نفر (86/3٪) از آن‌ها زن بود. دوز تجمیعی متوتروکسات در 45 بیمار (88/2%) کمتر از 4000 میلی‌گرم، 6 بیمار (11/8%) بیشتر از 4000 میلی‌گرم و میانگین مدت زمان مصرف دارو (40/94) ± 54/14 ماه محاسبه گردید. میانه سفتی کبد در آن‌ها (5/50 - 3/60)4/07 کیلوپاسکال بود. وجود فیبروز کبد در 11 بیمار (21/6%) مشاهده شد. ارتباط معنی‌داری بین وجود فیبروز کبدی با دوز تجمیعی (0/21=p ) و مدت زمان مصرف متوتروکسات (0/30=p ) وجود نداشت. تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که با افزایش سطح سرمیalt شانس بروز فیبروز کبدی در بیماران بیشتر می‌شود (or = 1.07; 95% ci: 1.01 to 1.13) (p=0/01).نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد فیبروز قابل توجه و شدید کبدی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید تحت درمان با متوتروکسات شایع نیست. افزایش مدت زمان مصرف و دوز تجمیعی متوتروکسات تاثیری در بروز فیبروز کبدی ندارد. با افزایش سطح alt سرم در بیماران آرتریت روماتوئید، میزان سفتی کبد افزایش و شانس فیبروز کبدی بیشتر می‌شود.

Assessment of hepatic fibrosis by transient elastography in rheumatoid arthritis patients receiving methotrexate

Background and Aim: Methotrexate (MTX) is commonly used in the treatment of diseases such as rheumatoid arthritis (RA) but, its hepatotoxicity potential, always has been a major concern. The aim of this study is to determine the rate of liver fibrosis by transient elastography (TE) method and its relationship with cumulative dose of MTX and duration of treatment, in rheumatoid arthritis patients receiving MTX.Materials and Methods: This crosssectional study included RA patients receiving MTX for more than 6 months. Hepatic fibrosis was determined by TE on the basis of the rate of liver stiffness. The patients were divided into 2 groups according to the results of liver stiffness measurement. Demographic, clinical and biochemical parameters were compared between the two groups. Correlation of the cumulative dose of MTX and duration of MTX treatment with the liver fibrosis was assessed.Results: The study included 51patients, with a mean age of 52.53) ±9.95) years. 44(86.3%) patients were women. The cumulative dose of MTX was less than 4000 mg in 45 (88.2%) patients and more than 4000 mg in 6 (11.8%) patients with a mean treatment duration of 54.14 ±(40.94) months. The median (IQR) value of liver stiffness was 4.70 (3.60 ndash; 5.50) kPa. The presence of liver fibrosis was detected in 11 (21.6%) patients. There were no significant relationships between liver fibrosis and cumulative dose (P= 0.21) of MTX and also duration of MTX treatment (P= 0. 30). The multivariate analysis demonstrated that only increased serum level of ALT was associated with presence of liver fibrosis (OR = 1.07; 95% CI: 1.01 to 1.13; p = 0.01).Conclusion: According to the results of this study severe hepatic fibrosis was not common in the patients who had received methotrexate. Increasing the duration of methotrexate administration and the cumulative dose of the drug had no effect on the incidence of hepatic fibrosis. Increased serum ALT levels in RA patients were associated with high rate of liver stiffness and increased risk of hepatic fibrosis.