نگاهی به ژن درمانی، پیشرفت‌های اخیر و چشم انداز آینده

ژن درمانی به عنوان راهکاری نوید بخش برای درمان طیف گسترده ای از بیماری هایی غیر از اختلالات نادر وراثتی و تک ژنی توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. بدین منظور می بایست اسیدهای نوکلئیک به سلول های هدف انسانی ارائه و بیان شود. این مقاله به مرور تاریخچه، مسائل پراهمیت، پیشرفت های اخیر و آینده ی ژن درمانی می پردازد.نخستین کارآزمایی بالینی موفق ژن درمانی در دهه 1990 میلادی برای درمان یک اختلال ژنتیکی ارثی به نام (severe combinedimmunodeficiency scid) انجام گرفت. در سال های بعد تعداد کارآزمایی ها فزونی یافت. بااین حال مطالعات اولیه انتظارات را برآورده نکرد. پیشرفت های اخیر در زمینه ی حامل های انتقال ژن موجب گردید رویای ژن درمانی بیماری های وخیم لاعلاج مجدداً به واقعیت نزدیک شود.پیش از اینکه ژن درمانی بتواند به عنوان روشی مقبول جهت درمان بیماری ها عمومیت یابد ابتدا نیاز است برخی از موانع داخل سلولی و خارج سلولی برطرف شود. امروزه طیف وسیعی از حامل ها جهت انتقال ژن توسعه یافته اند. چندین وکتور ویروسی و غیرویروسی ایمن برای درمان موفقیت آمیز برخی بیماری های ارثی، نقص ایمنی، چشمی و سرطان ابداع و استفاده شده است. وکتورهای ویروسی برای ژن درمانیِ بیماری هایی که به بیان طولانی مدت ژن نیاز دارند مناسب است. اگرچه اثربخشی وکتورهای غیرویروسی کمتر از ویروسی هاست اما آن ها اختصاصیت بیشتر، ایمنی زایی کمتر و توانایی انتقال ژن های با طول بیشتر را دارند.در مجموع، پیشرفت های اخیر راهکارهای مختلف ژن درمانی توانسته است تاحدودی انتظاری که سال هاست از ژن درمانی می رود را به واقعیت نزدیک کند و امیدواری فراوانی را برای موفقیت های بیشتر آینده فراهم آورد. به نظر می رسد ژن درمانی راه حل نهایی قرن حاضر برای درمان بسیاری از بیماری های انسانی است.

A comprehensive review of gene therapy, recent progress and future prospects n

Human gene therapy has attracted increasing attention as a highly encouraging therapeutic approach to treat wide variety of diseases, other than genetically inherited and monogenic disorders. This approach entails the introduction and expression of a variety of nucleic acids into human target cells for therapeutic purposes. In this article, we review the history, highlights, recently progresses and future of gene therapy approaches.The first gene therapy clinical trial was successfully performed in 1990s for treating an inherited genetic disorder, Severe Combined Immunodeficiency (SCID). Subsequently, the number of gene therapy clinical trials was exponentially continued to increase over the years. However, the initial results of these trials did not meet expectations.In the last decade, due to improvements in the gene transfer vectors, the dreams of treating severe immunodeficiency and genetic disorders and cancer by gene therapy products is again closer to reality. Before gene therapy becomes an extensively accepted approach for treating wide range of diseases, some limitative intracellular and extracellular barriers need to be overcome. Currently, a wide range of gene delivery vectors have been developed to do this. A number of safe viral vectors and nonviral methods were innovated and used for successfully treatment of some inherited and immune deficiencies, ocular diseases and cancer. Viral gene delivery vectors are appropriate for gene therapy purposes which are based on longterm gene expression. Although, nonviral vectors are less efficient than former in gene transduction, they have utilities owing to their high target cell specificity, low immunogenicity and ability to transfer large size genes.In conclusion, recent progress in the gene therapy approaches is somewhat realizing expectancies made many years ago, providing bright hopefulness for further achievements in the next years. Gene therapy appears to be final selective approach for the treatment of many human diseases in this century.