تعیین عوامل مرتبط با بهره مندی از انواع خدمات بهداشتی و درمانی

زمینهو هدف: دانش و درک بهره مندی و استفاده از خدمات سلامت برای تخصیص منابع و برنامهریزی های حوزه سلامت  ضروری می باشد. اجماعکلی بر این است که نابرابری در بهره مندی از خدمات سلامت ناعادلانه و غیر منصفانه است و سیستم مراقبت های بهداشتیباید  دسترسی برابر به مراقبت های بهداشتی رابر اساس نیاز تضمین کند. هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت عوامل موثر بر بهره مندی واستفاده از خدمات سلامت بستری و خصوصی در دو بخش دولتی و خصوصی با استفاده از مدلاقتصاد سنجی لاجیت می باشد. روش کار: دامنه زمانی پژوهش حاضر سال 1390 است و مطالعه از بعدمکانی کلیه مناطق شهر تهران را در بر می گیرد. در این پژوهش از پرسش نامه های طرحبزرگ سنجش عدالت در سطح شهر تهران استفاده شده است. داده ها در چند مرحله و درقالب چند مدل لاجیت به تفکیک خدمات بستری، خدمات سرپایی وخصوصی و دولتی مورد بررسیو تفسیر قرار گرفته اند. تمامی مدلهای تخمین زده شده در سطح اطمینان 95 درصد موردپذیرش هستند. یافتهها: یافته های پژوهش نشان می دهد که در سال 1390بطور کلی07/40 درصد از جمعیت تهران از خدمات بهداشتی و درمانی سرپایی و 69/18 درصد نیز ازخدمات بستری بهره برده اند. مهمترین دلایل عدم بهره مندی از خدمات سرپایی بطور کلیدر سطح شهر تهران در درجه اول وجود دارو در منزل و خوددرمانی، و بعد از آن نداشتنپول و گران بودن خدمات و برطرف شدن مشکل بوده و از بین دلایل عدم بهره مندی ازخدمات بستری نداشن پول و گرانی خدمت و نبودن تخصص مورد نیاز خانوارها در محل ارائهخدمت دارای اهمیت بیشتری نسبت به سایر علل بوده است. پس از تخمین مدلهای لاجیتدرآمد، تحصیلات، وضعیت اشتغال، بیمه و بعد خانوار بر بهره مندی از خدمات بهداشتی ودرمانی موثر تشخیص داده شده اند. در هر دوگروه خدمات بستری و سرپایی وجود افراد دچار بیماری مزمن در خانوار موثرترینمتغیر مدل برآورد شده است. تمامی متغیرهای ذکر شده (بجز متغیر بعد خانوار در مدل لاجیت خدمات بستری) درسطح احتمال 5 درصد معنادار هستند. نتیجه گیری: سیاستگذاران بخش بهداشت و درمان باید در جهت بهبود دسترسیمالی یا اقتصادی خانوارها به خدمات بهداشتی و درمانی گام بردارند و در این رابطهشناسایی خانوارهای واقع در دهک های پایین هزینه ای، ساکن در مناطق محروم،خانوارهای دارای افراد بالای 60 و زیر 5 سال یا دچار بیماری مزمن کمک شایانی درراستای برنامه ریزی جهت افزایش دسترسی خانوارهای نیازمند به خدمات بهداشتی ودرمانی خواهد بود.

Determining Factors related to health services utilization:

Background: Having knowledge about utilizationof health care services is necessary for resource allocation and scheduling inhealth sector. The general consensus is that the inequality in the utilizationof health care is unjust and unfair and health care systems should ensure equalaccess to health care based on need. Methods: The main objective of this study was toidentify factors influencing the utilization of health services, inpatient andoutpatient both in the public and private sectors using logit econometric models.Domain of this study is 2011 and all regions of Tehran are considered. UrbanHEART questioners’ data was used in this research. Gathered data were analyzed and interpretedin several stages and in the form of several logit models for inpatientservices, outpatient services and private and public services.  Results: The research findings showed that in 2011,overall 40.07% of the populations of Tehran have used outpatient healthservices and 18.69% of inpatient services. The main reasons for notutilization of outpatient services was reported existing of medicine andselftreatment at home and after that were having no money and services expensivenessand resolve the problem. Between reasons for not utilization of inpatientservices, having no money and services expensiveness and lack of the expertiserequired for households were more important than other factors. Afterestimation of logit models the income, education, employment status, insuranceand household size have been diagnosed effective on health services utilization.Existence of patients with chronic disease inhouseholds was the most effective factor on health care utilization in bothinpatient and outpatient service groups. Discussion: Policy makers in health sector need toimprove financial or economical access to health services, and in this regard,the identification of households in the bottom expenditure deciles, living indeprived regions, households with people over 60 and less than 5 years orpatient with chronic disease will be a good help for planning for increase in healthservices accessibility.