‏ بررسی روند تغییرات زمانی‎ ‎بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، زایلن‎ ‎‏ و پتانسیل تشکیل اوزون در هوای شهر یزد و ‏پهنه بندی با سامانه ‏gis

پیش زمینه و هدف: امروزه استفاده از بنزین بدون سرب در جهان روبه افزایش است که غنی از ترکیبات آلی آروماتیک سرطان زا می باشد این مطالعه باهدف پایش مکانی و روزانه غلظت btex به عنوان ترکیبات آلی فرار و پتانسیل (ofp) تشکیل اُزن در شهر یزد انجام گرفته است.مواد و روش کار: این تحقیق در اوایل پاییز سال 1394 در ساعات اولیه صبح و ظهر انجام گرفت. نمونه برداری و سنجش btex طبق دستورالعمل 1501 niosh به صورت اَکتیو و دستگاه gcfid انجام شده است. از نرم افزار gis برای پهنه بندی استفاده گردید.یافته ها: میانگین غلظت btex و ofp در ساعات اولیه صبح 130 و ( mu;g/m3) 659 و در ساعات اولیه ظهر 159 و ( mu;g/m3) 830 به دست آمد که نشان دهنده افزایش انتشارات در ساعات نزدیک به ظهر بوده است. محدوده نسبت تولوئن به بنزن (t/b) 3/1 تا 1/2، زایلن به بنزن (x/b) و زایلن به اتیل بنزن (x/eb) به ترتیب 1 تا 4 و 3 تا 6 بوده است.بحث و نتیجه گیری: در این مطالعه تحلیل های مکانی توسط نرم افزار gis نشان داد مرکز و جنوب شهر آلوده تر از شمال شهر بوده است. همچنین روند تغییرات مکانی btex و ofp بالا بوده ولی روند تغییرات زمانی پایینی داشته است و وجود همبستگی آماری اسپیرمن (001/0> p و 89/0< r ). بین مقادیر btex در ساعت های اولیه صبح و ظهر این موضوع را تایید نمود ترافیک خیابان ها و انتشار اِگزوز خودروها و ایستگاه های پمپ بنزین عامل اصلی تولید و انتشار btex شناسایی شد.